Co będzie lepsze: chłodzenie wodne czy powietrzne? Jeżeli zastanawiasz się nad wyborem odpowiedniego sprzętu do odprowadzania ciepła generowanego przez procesor, jesteś w dobrym miejscu. W artykule rozpatrzymy wady i zalety obu rozwiązań.
Dokonując zakupy procesora, wielu z nas zadaje sobie pytanie, które może brzmieć mniej więcej: „co wybrać: chłodzenie wodne czy powietrzne?”. W przypadku tego elementu PC nie ma jednej, uniwersalnej odpowiedzi, ponieważ sam wybór rodzaju chłodzenia powinien być uzależniony od osobistych potrzeb, wymagań i oczekiwań. Oba rozwiązania mają swoje plusy, jak i minusy, które ostatecznie powinny zadecydować o ostatecznym wyborze.
W celu ułatwienia go Wam przygotowaliśmy ten właśnie artykuł. Poruszymy w nim wszystkie istotne szczegóły związane z dwoma głównymi rodzajami chłodzenia procesora. Owszem, istnieją jeszcze inne sposoby (jak choćby ciekły azot), jednakże trzeba je traktować w charakterze ciekawostek o niszowym zastosowaniu. Na rynku komercyjnym królują jedynie dwa rozwiązania, zatem co wybrać: chłodzenie wodne czy powietrzne?
Chłodzenie powietrzne – co to jest?
Zacznijmy od rozwiązania tańszego, a przez to również znacznie popularniejszego. Ten rodzaj chłodzenia może przyjmować wiele kształtów, jak choćby chłodzenie wieżowe, dwuwieżowe, typu C lub niskoprofilowe. Jest jednak pewien punkt wspólny, który je łączy. Ciepło odebrane przez radiator jest z niego wywiewane za pomocą wentylatora (lub wentylatorów).

Powietrzny cooler CPU dokręca się do procesora tak, aby jego baseplate (podstawa) przylegał do IHS-a centralnej jednostki obliczeniowej. W ten sposób chłodzenie może odbierać ciepło, które jest następnie transportowane ciepłowodami do radiatora (lub radiatorów). Obroty łopatek wentylatora do komputera wywiewają je z radiatora, co sprawia, że ciepło opuszcza układ. Najczęściej, same wentylatory są montowane do boków radiatora, ale spotyka się inne rozwiązania, jak np. montaż na górze radiatora.
Zalety związane z chłodzeniem powietrznym
- Przede wszystkim rozsądna cena – to właśnie powód, który decyduje o popularności chłodzenia tego rodzaju. Postawienie na cooler powietrzny pozwala osiągnąć spore oszczędności, co umożliwia przekierowanie dodatkowych środków na zakup lepszych podzespołów. Niższa cena coolera powietrznego jest związana z jego budową. W porównaniu do chłodzenia wodnego jest to rozwiązanie znacznie prostsze, co przekłada się na niższe koszty produkcji.
- Łatwiejsza instalacja – montaż coolera powietrznego jest nieskomplikowany. Rozwiązanie to jest rekomendowane młodym adeptom sztuki składania PC, ponieważ nie sprawia tyle kłopotów, co chłodzenie AiO.
- Znacznie mniejsze wymagania w utrzymaniu – aż chciałoby się napisać „zamontuj i zapomnij”, ale jednak odradzamy takie podejście. Kurz osadza się wszędzie i cooler powietrzny nie jest tu wyjątkiem. Raz na dwa, trzy miesiące warto jest go oczyścić z nadmiaru kurzu – zarówno wentylatory, jak i radiator. Nie zmienia to jednak faktu, że prosta konstrukcja tego rodzaju chłodzenia stawia nieporównywalnie mniejsze wymagania pod względem prawidłowego utrzymania.
- Awarie chłodzeń powietrznych niosą łagodniejsze konsekwencje – w zasadzie jedynym elementem podatnym na uszkodzenie jest wentylator chłodzenia powietrznego. Choć jego uszkodzenie uniemożliwi wywiewanie ciepła z układu, jedyną konsekwencją będzie wyłączenie PC przez osiągnięcie maksymalnego progu temperatury CPU. Wymiana wentylatora sprawi, że ponowne korzystanie z chłodzenia będzie możliwe.

Wady chłodzenia powietrznego
- Cooler CPU bywa ogromny – stockowe chłodzenia bywają mniejszych rozmiarów, ale stawiając na popularną „dwuwieżówkę” musimy pogodzić się z poświęceniem przestrzeni. Co więcej, spore rozmiary coolera mogą uniemożliwiać montaż kości RAM, gdyż oba elementy mogą na siebie nachodzić.
- Względy wizualne – to niekoniecznie wada, wszak liczy się tu podejście indywidualne. Nie brakuje jednak opinii mówiących, że chłodzenie powietrzne psuje odczucia estetyczne wnętrza PC.
- Ograniczona wydajność – cooler tego rodzaju będzie w zupełności wystarczał do lwiej części zastosowań, niemniej istnieją pewne ograniczenia. W przypadku topowych platform, przeznaczonych do gamingu w 2K/4K oraz stacji roboczych do najcięższej pracy, lepszą rekomendacją będzie chłodzenie wodne. Chłodzenie powietrzne ma swoje ograniczenia, które mogą tłumić wydajność najmocniejszych procesorów.
Chłodzenie wodne – na czym polega?
Ten rodzaj chłodzenia CPU wykorzystuje wodę (z domieszką środków takich jak glikol) w zamkniętym układzie, do odprowadzania ciepła z CPU. Ciecz krążąca w układzie zwana jest chłodziwem i to właśnie z jej pomocą nadmiar generowanego ciepła jest oddawany do radiatora. Rozwiązanie to słynie z wysokiej skuteczności chłodzenia, co związane jest z wysokim przewodnictwem cieplnym samej wody.
Rozwiązanie to jest znacznie bardziej skomplikowane niż klasyczne chłodzenie powietrzne. W skład chodzenia wodnego wchodzi blok wodny, pompa (stanowią najczęściej jeden element, stąd określane są mianem blokopompy), rurki do transportu wody i radiator. W wybranych konstrukcjach wymagany jest jeszcze rezerwuar, ale dotyczy w zasadzie jedynie customowych obwodów.

Jak zatem cały układ umożliwia skuteczne chłodzenie procesora? Po zamontowaniu go w PC, blokopompa znajduje się na procesorze. W jej środku znajduje się blok wodny, w którym znajduje się ciecz oraz pompa. Praca pompy sprawia, że ciecz ulega przemieszczeniu – gorąca woda opuszcza blokopompę, aby za pomocą jednej z rurek trafić do chłodnicy. Na chłodnicy zamontowane są wentylatory (w zależności od rodzaju: jeden, dwa lub trzy), których praca wywiewa ciepło z układu na zewnątrz.
Nie będzie się mylił ten, kto dostrzeże tu podobną zasadę co w przypadku chłodzenia powietrznego. Schłodzona w radiatorze ciecz wraca następną rurką z powrotem do blokopompy, by odebrać kolejną „porcję” ciepła i oddać je w radiatorze. Są tu więc pewne podobieństwa do chłodzenia powietrznego (radiator i wentylatory), ale ciepło przemieszcza się z pomocą chłodziwa, co przyspiesza odprowadzanie go z układu.
Spraw sobie AiO…
Wartym odnotowania jest fakt, że pod pojęciem chłodzenia wodnego kryją się dwa rodzaje. Pierwszym jest chłodzenie typu AiO, czyli All in One. To najpopularniejsze rozwiązanie, ponieważ w jego przypadku otrzymujemy chłodzenie gotowe do pracy, stanowiące jedną całość. Jest tu o tyle prościej, że nie musimy zajmować się składaniem poszczególnych elementów. Cooler AiO jest gotowy do pracy po zamontowaniu i odpowiednim podłączeniu go.
Inaczej jest w przypadku tzw. customowych chłodzeń wodnych. Ten rodzaj chłodzenia wymaga samodzielnej budowy całego układu, najczęściej z poszczególnych elementów, które kupujemy osobno. Pozwala on na pełną swobodę podczas budowy, co sprawia, że decydujemy nie tylko o wydajności, ale także ogólnej prezencji zestawu. Budowa customowego chłodzenia wodnego wymaga jednak odpowiedniej wiedzy, ponieważ cała budowa leży po naszej stronie.
…albo chłodzenie powietrzne
Zalety, jakie cechują chłodzenie wodne
- Wydajność – wspominaliśmy już, że chłodziwo krążące w układzie cechuje znacznie większa wydajność w przewodnictwie cieplnym. Z tego właśnie względu chłodzenie wodne jest wydajniejsze w zbijaniu temperatur niż chłodzenie powietrzne. Dlatego właśnie jest ono rekomendowane do najmocniejszych procesorów, które poddawane są overclockingowi.
- Doznania estetyczne – choć długość radiatora może osiągać nawet 420 mm, jego umiejscowienie sprawia, że nie zaburza ogólnej prezencji wnętrza PC. Natomiast główna część w postaci blokopompy, która przylega do procesora, jest nieporównywalnie mniejsza niż chłodzenie powietrzne. Dodajmy do tego fakt, że sama blokopompa często wyposażona jest w wyświetlacz. To wszystko sprawia, że ten rodzaj chłodzenia według wielu lepiej prezentuje się we wnętrzu komputera.
- Lepsza kultura pracy – jeżeli wszystko w układzie działa jak należy (tzn. brak jest np. zapowietrzenia), chłodzenie wodne jest cichsze niż powietrzne. Owszem, omawiany rodzaj chłodzenia posiada wentylatory, ale są one większe i obracają się wolniej. To sprawia, że nie generują tak dużo hałasu co ich mniejsze odpowiedniki w chłodzeniu powietrznym. Co do hałasu generowanego przez pompę, jest on znikomy, choć tu też wiele zależy od modelu.
Sprawdź też: Throttling – co to dokładnie jest? Jak throttling wpływa na PC?

Chłodzenie wodne i wady związane z nim
- Nieporównywalnie wyższe koszty – z uwagi na znacznie bardziej rozbudowaną konstrukcję, nawet AiO z jednym wentylatorem to koszt około 250 złotych. Mocniejsze zestawy to znacznie większy wydatek, a w przypadku chłodzenia customowego koszty mogą osiągnąć nawet okolice 1500 złotych.
- Trudniejsza instalacja – sam zestaw AiO, choć nie jest to fizyka kwantowa, potrafi skutecznie wydłużyć proces instalacji, niekiedy nawet do 30 minut. Nie wspominając o chłodzeniu customowym, które wymaga nie tylko inwestycji czasu, ale również trzeba posiadać odpowiednią wiedzę.
- Ryzyko wycieku – wśród użytkowników nie brakuje opowieści „używam AiO od lat, nigdy nie miałem wycieku”. Nie będziemy im zaprzeczać, ponieważ prawdą jest, że wycieki zdarzają się rzadko, szczególnie w AiO od topowych producentów. Ryzyko jednak nigdy nie jest zerowe, a co więcej, może on nastąpić w losowym momencie. Wybrani producenci ubezpieczają modele na wypadek wycieku, jednak w przypadku customowego chłodzenia nie mamy żadnej gwarancji. Co więcej, ryzyko nieszczelności samodzielnie złożonego układu jest znacznie większe.
Chłodzenie wodne czy powietrzne – jakie kwestie rozważyć przed zakupem?
Przedstawiliśmy już zasadę działania obu rodzajów chłodzeń, jak i ich wady oraz zalety. Jeżeli stoisz przed zakupem odpowiedniego rodzaju chłodzenia, istnieje kilka uniwersalnych czynników, które należy wziąć pod uwagę. Bez względu na rodzaj chłodzenia, należy odpowiedzieć sobie na kilka pytań, które pomogą w podjęciu właściwego wyboru. Wyboru, który w pełni będzie dostosowany do naszych oczekiwań.
Sprawdź też: Poradnik jak podkręcić procesor Intel – overclocking CPU
Dostępny budżet
Tu nie ma zaskoczenia, ponieważ to jakimi pieniędzmi dysponujemy, dotyczy w zasadzie każdego elementu naszego PC, który chcemy zakupić. Określenie odpowiedniej kwoty pomoże w zawężeniu wyboru i pozwoli na uniknięcie przepłacania. Jeżeli nie zależy nam na unikatowej prezencji, zakup AiO do grania w 1080p na średnim procesorze z zablokowanym mnożnikiem będzie pozbawiony sensu. W takim przypadku całkowicie wystarczy chłodzenie powietrzne ze średniej półki.
Określając dostępne środki na zakup coolera możemy dokonać oszczędności i nadwyżkę pieniędzy przeznaczyć na zakup lepszego RAM-u lub dysku M.2. Dlatego rekomendujemy określenie maksymalnej kwoty, jaką możemy wydać na chłodzenie, jako pierwszy krok przed zakupem.
Przeznaczenie naszego komputera
Warto jest również rozważyć kwestię dotyczącą tego, do czego dany komputer będzie wykorzystywany. Przykładowo, budując sprzęt do rozgrywki w maksymalnych detalach oraz najwyższej rozdzielczości warto pomyśleć o skutecznym odprowadzaniu ciepła z procesora. Choć CPU nie odgrywa aż tak ważnej roli w grach, jak GPU, wielu graczy bagatelizuje jego wpływ. Słaby cooler powietrzny może nie radzić sobie z odprowadzaniem ciepła z układu, co doprowadzi do throttlingu termicznego. Następstwem tego będzie ograniczenie wydajności naszego CPU.

To samo tyczy się wszelkich obciążających procesor zadań, którymi wiele osób zajmuje się zawodowo. Oczekując jak najwyższej wydajności, polecamy postawić na sprzęt z odpowiednio wysokiej półki. W tych przypadkach najlepszym rozwiązaniem będzie chłodzenie wodne.
Nie zapędzajmy się jednak w tej kwestii, o ile nie chcemy niepotrzebnie przepalać pieniędzy. Owszem, nie ma nic złego, aby zakupić odpowiednio drogie AiO, gdy zależy nam na estetyce. Warto jednak pamiętać, że coolery powietrzne przeszły odpowiednio długą drogę, w następstwie której ich wydajność wzrosła i to znacznie. Na rynku nie brakuje modeli o parametrze TDP powyżej 250, co sprawia, że będą odpowiednie do schłodzenia procesora przeznaczonego nawet do gamingu 1440p.
Podkręcanie procesora
Podkręcanie, zwane potocznie overclockingiem lub OC to proces, którym interesują się z pewnością wybrani użytkownicy. Jeżeli zaliczasz się do nich, warto jest w tym przypadku rozważyć zakup chłodzenia za pomocą cieczy. Podkręcanie mnożnika odblokowanego procesora wpływa na zwiększenie jego możliwości – jego wydajność wzrasta poza limity nałożone na niego fabrycznie.
Sprawdź też: Gotowy komputer – kupujemy zestaw komputerowy do gier
Ma to jednak swoją cenę, ponieważ oprócz zwiększonego poboru prądu, procesor generuje więcej ciepła. Może to oznaczać, że dotychczasowy cooler powietrzny nie będzie w stanie usuwać z niego nadmiaru ciepła. Szczególnie może mieć to znaczenie, gdy zakupiliśmy sprzęt, którego wartość TDP nieznacznie przekraczała TDP procesora.
Rozmiary naszej obudowy
Bardzo istotna kwestia, której zignorowanie może mieć niemiłe konsekwencje. Jeżeli nie dopatrzymy tej kwestii, może się okazać, że nasze chłodzenie nie zmieści się do środka PC, lub będzie kolidować z innymi częściami. Zasada ta dotyczy każdego rodzaju chłodzenia – cooler AiO nie będzie tu wyjątkiem. Choć sama blokopompa jest małych rozmiarów, chłodnica bywa ogromna. Musimy mieć pewność, że nasza obudowa będzie mieć miejsce, by ją pomieścić.
Nie inaczej jest z dużymi chłodzeniami powietrznymi. Popularne rozwiązanie z wieżą może się okazać za wysokie, co uniemożliwi zamknięcie bocznego panelu/szyby obudowy. Co więcej, należy również upewnić się co do prześwitu nad pamięciami RAM. Choć zdarza się to rzadko, część chłodzeń powietrznych może wchodzić w kontakt z najbliższymi w stosunku do procesora modułami pamięci. Może to uniemożliwić swobodne korzystanie z urządzenia.

Chłodzenie wodne czy powietrzne – co powinniśmy zakupić?
Jak mówi stare polskie przysłowie: każdy kij ma dwa końce. Nie inaczej jest w przypadku chłodzeń do CPU. Oba najpopularniejsze rozwiązania oferują zarówno mocne, jak i słabe strony w codziennym użytkowaniu. W związku z tym nie ma jednej, złotej rady, którą warto jest się kierować przed dokonaniem ostatecznego wyboru. W mniemaniu części użytkowników może to niepotrzebnie komplikować sprawę, ale…
Nie ma co się zrażać! Z naszym poradnikiem jesteś już bogatszy (lub bogatsza) w wiedzę, co do najważniejszych parametrów oferowanych przez oba te rodzaje chłodzeń. Porównaj je ze swoimi indywidualnymi potrzebami, co pozwoli Ci na dokonanie najlepszego wyboru. Ostatecznie ma to być wybór, z którego będzie czerpane 100% zadowolenia. Daj nam znać w komentarzach, jaki rodzaj chłodzenia cenisz najbardziej.