0
Od lat ludzie próbują dowiedzieć się, jak rozwijał się nasz gatunek, a także otaczający nas świat. Właśnie tak powstała teoria ewolucji zwana też darwinizmem, której nazwa pochodzi od autora, Karola Darwina. W takim razie, co to jest teoria ewolucji?
Ciekawość jest głęboko zakorzeniona w naturze człowieka. Już w starożytności ludzie obserwowali otaczający ich świat i próbowali zrozumieć rządzące nim mechanizmy, a także które go ukształtowały. Dlatego też ludzkość szuka odpowiedzi na pytanie, skąd wziął się nasz gatunek, jak powstał i czemu obecnie człowiek wygląda tak, jak wygląda. Ewolucją bardzo interesował się między innymi Charles Darwin. Czas dowiedzieć się, na czym polega teoria ewolucji, kto odkrył i ją opisał, a także czy jest ona dobrze oceniana po dziś dzień.
Co to jest teoria ewolucji?
Teoria ewolucji jest opracowana przez Karola Darwina i mówi o tym, jak rozwijały się istniejące na ziemi gatunki. Po raz pierwszy pojawiła się w XIX wieku, gdy brytyjski przyrodnik wraz ze swoim przyjacielem, Alfredem Russellem Wallacem przedstawił ją na zebraniu Towarzystwa Linneuszowego. Według niej wszystkie gatunki nie pojawiły się na ziemi jednocześnie, a przez lata ewoluowały w zależności od warunków, w których musiały przetrwać. W ten sposób Darwin przedstawił koncepcję doboru naturalnego, czyli walki o byt wśród istniejących gatunków.
Karol Darwin i jego wkład w teorię ewolucji
Do dziś to Karol Darwin pozostaje główną twarzą teorii ewolucji i jest najbardziej znanym przyrodnikiem, który miał w nią wkład. Nie ma co się temu dziwić. Brytyjski przyrodnik dokładnie zbadał ewolucję gatunków, zebrał na nią dowody, a także szczegółowo opisał, dzięki czemu niektóre jego tezy zostały przyjęte jeszcze za życia Darwina.
Bardzo ważnym momentem w prezentowaniu teorii ewolucji, czyli Darwinizmu było wydanie książki „O powstawaniu gatunków” autorstwa właśnie Karola Darwina. Dzieło to do dziś jest jednym z najważniejszych w historii nauk przyrodniczych i dokładnie opisuje teorię ewolucji. Co ważne Darwin napisał ją językiem bardzo prostym i przejrzystym. Dzięki temu dzieło brytyjskiego przyrodnika oraz opracowana przez niego teoria mogła zostać zrozumiana nawet przez ludzi bez specjalistycznego wykształcenia.
Sprawdź też: Co zakłada teoria Wielkiego Wybuchu? Jak powstał wszechświat?
Nie jest oczywiście tak, że teoria Darwina od razu zdobyła uznanie. Na początku książka, a także sama teoria opracowana przez brytyjskiego przyrodnika budziła ogromne kontrowersje. Wszystko przez to, że Darwin próbował połączyć wiedzę biologiczną oraz Biblię, a do tego obalił wszystkie ówczesne teorie przyrodnicze. Mimo wszystko dzieło brytyjskiego przyrodnika, a także sama teoria Karola Darwina jest akceptowana do dziś i przeszła jedynie przez niewielkie zmiany związane z rozwojem nauki.
Pierwsze obserwacje i odkrycia zmienności organizmów
Karol Darwin swoje pierwsze obserwacje przeprowadził na długo przed premierą dzieła swojego życia. Nauki pobierał na Uniwersytecie Edynburskim. W latach 30. XIX wieku odkrył między innymi różne skamieliny, czy też obserwował przeróżne gatunki zięb zamieszkujące Wyspy Galapagos. Ptaki żyjące na tym archipelagu położonym na Oceanie Spokojnym musiały przetrwać na przeróżnych wyspach. Przez to, że na każdej z nich wyzwania stawiane przed ptakami były inne, wyewoluowały one w łącznie 14 gatunków, zbiorczo nazwanych ziębami Darwina. Obserwacje przyrodnika potwierdził John Gould, brytyjski ornitolog, który zbadał przywiezione przez Darwina okazy ptaków. W ten sposób przyrodnik przekonał się, że wszystkie gatunki nieustannie zmieniają się i przetrwać mogą tylko te, które są najlepiej przystosowane do przetrwania.
-75%
Kody rabatowe Morele
Najlepsze promocje w jednym miejscu
Ewolucyjne procesy i tempo zmian w organizmach
Jedną z ciekawszych kwestii jest to, w jakim tempie zachodzi ewolucja. Zależy to od wielu czynników. Każdy z gatunków ewoluuje z przeróżną szybkością. Dla przykładu człowiek rozumny (Homo Sapiens) wyewoluował bardzo szybko. Czynniki, które mają wpływ na szybkość ewolucji to na przykład struktura genetyczna organizmów. Im częściej ma ona tendencję do mutacji, tym szybciej dany gatunek będzie ewoluować. Bardzo istotne są też warunki środowiskowe. Najszybciej organizmy rozwijają się, gdy dochodzi do gwałtownych zmian w środowisku, które wymuszają na nich dostosowanie się do nowych warunków.
Na sam koniec na tempo zmian w organizmach wpływa też liczebność populacji tego gatunku. Najszybciej ewoluują te, które mają dość niewielką populację. Wszystko przez zjawisko tak zwanego dryfu genetycznego sformułowane przez Sewalla Wrighta w 1921 roku.
Dowody na ewolucję
Teoria ewolucji Karola Darwina została zaakceptowana przez wiele dowodów, które udał się zebrać w celu jej potwierdzenia. Te można podzielić na bezpośrednie oraz pośrednie. Drugą grupę można zaobserwować nawet we własnym ciele. Są to tak zwane narządy szczątkowe. Przykładem będzie więc kość ogonowa, czy też zęby mądrości. Te części naszego ciała z czasem zaczęły tracić na znaczeniu, przez co obecnie pełnią marginalną rolę lub zaczynają zanikać. Jest to właśnie efekt ewolucji gatunku.
Innym dowodem ewolucji są też różnego rodzaju skamieniałości, czy też szczątki zwierząt. Na podstawie ich obserwacji można badać, jak gatunki zamieszkujące ziemię zmieniały się wraz z otaczającym je środowiskiem.
Ewolucja a genetyka – związki między dziedziczeniem a zmiennością
Prędzej czy później teoria ewolucji Darwina musiała zostać zestawiona z nowszymi naukami, a dokładniej genetyką, która na dobre rozwinęła się dopiero w XX wieku. W ten sposób powstała tak zwana syntetyczna teoria ewolucji. W ten sposób udało się dodatkowo uargumentować wnioski Darwina. Teraz mogły one wynikać z faktycznych badań. Co zakłada syntetyczna teoria ewolucji? Jednym z głównych założeń jest zmienność genów. Oznacza to, że nawet w obrębie jednego gatunku występują różnice będące efektem różnych mutacji genetycznych, czy też ich rekombinacji. Człowiek jest świetnym przykładem. W ten sposób powstały przecież różne rasy. Nasze geny różnią się od siebie przez trwające tysiącami lat mutacje oraz rekombinacje.
Ponadto wedle syntetycznej teorii ewolucji dziedziczymy cechy przodków, a nie cechy nabyte. Kolejne ważne założenie dotyczy konkurencji między i wewnątrzgatunkowej. Walkę o przetrwanie zawsze wygrywają te organizmy żywe, które są najlepiej przystosowane do środowiska. Wszystko dzięki temu, że mogą one wydać nie tylko najwięcej potomstwa, ale też duża jego część przeżywa pierwsze lata życia. Tak łączy się ewolucja a genetyka.
Kontrowersje i wyzwania dla teorii ewolucji
Oczywiście teoria ewolucji, która pozwoliła nam poznać pochodzenie gatunków żyjących na ziemi zwierząt, wiąże się z wieloma kontrowersjami i ma przed sobą wiele wyzwań. Nawet dziś ponad 150 lat po zaprezentowaniu jej światu przez Darwina. Teoria ewolucji w przeszłości była wykorzystywana w bardzo zły sposób. Dotyczyło to między innymi Stanów Zjednoczonych, gdzie funkcjonowała silna eugenika. Naznaczała ona prawodawstwo, gdyż amerykanie starali się usunąć z puli genetycznej jak najwięcej osób upośledzonych. Pojawiały się nawet głosy mówiące o sterylizacji osób należących do klas niższych lub tych, które są mniej inteligentne. Dodatkowo dochodziło do silnej segregacji rasowej.
Dodatkowo ewolucjoniści regularnie ścierają się z kreacjonistami. Są to zwolennicy poglądu mówiącego, że otaczający nas świat i wszystkie gatunki zostały stworzone przez Boga w takim samym kształcie jak teraz. Porównywanie teorii ewolucji a nauk kościoła również jest jednym z wyzwań, szczególnie dla samego Darwina w czasach publikacji nowego poglądu. Teorię ewolucji odrzucał częściowo kościół anglikański. Po latach wiele w tej kwestii się jednak zmieniło.
Obecnie kościół katolicki nie odrzuca teorii ewolucji. Większym problemem jest odłam darwinizmu ideologicznego. Wszystko przez to, że próbuje on odrzucić rolę Boga w powstawaniu świata, a także samej ewolucji.
Ewolucja w świecie roślin i zwierząt
Człowieka nie byłoby na ziemi, gdyby nie ewolucja w świecie roślin i zwierząt. Ta trwa od około 4 miliardów, gdy zaczęło pojawiać się życie w zatokach oceanicznych niedaleko wulkanów. Przez kolejne miliardy lat rośliny oraz zwierzęta rozwijały się w różnym stopniu. Pierwsze były organizmy jednokomórkowe. Dopiero potem pojawiły się wielokomórkowce i ryby. Z ryb wykształciły się płazy, a z płazów gady. Kolejne grupy to oczywiście ptaki i ssaki. Pierwotnie na ziemi dominowały gady. Wielkie wymieranie sprawiło jednak, że od 65 milionów lat to ssaki dominują na ziemi.
Sprawdź też: Teoria symulacji – co jeśli nasze życie zostało wygenerowane w komputerze?
Ewolucja człowieka
Jednym z najciekawszych dla nas zagadnień jest oczywiście ewolucja człowieka, czyli antropogeneza. Jak powstał człowiek rozumny? Wszystko rozpoczęło się jeszcze w Miocenie. Wedle badaczy najstarszy przodek ludzi, a także szympansów i goryli to Nakalipthecus nakayamai. Żył on około 10 milionów lat temu. Niedługo później wyodrębniły się goryle. Szympansy oddzieliły się jako gatunek około 6 milionów lat temu. Moment, w którym ewolucja zaczęła zbliżać się do powstawania człowieka, miał miejsce około 5 lat temu. Wtedy żył ardipitek, czyli najprawdopodobniej dwunożny gatunek człekokształtny i przodek australopiteka. Drugi ze ssaków żył od 4,2 do aż około miliona lat temu. Zamieszkiwał głównie Afrykę. Rodzaj Homo, do którego należymy, powstał z kolei 2,5 miliona lat temu. Wtedy właśnie żył Homo Habilis, czyli człowiek zręczny. Opracował on pierwsze kamienne narzędzia i tworzył zorganizowane obozowiska. Nie opuścił jednak nigdy Afryki.
Tego dokonał dopiero Homo Erectus, człowiek wyprostowany. Żyjący w trakcie pliocenu i plejstocenu człekokształtny opanował ogień i żył nawet na rejonie Europy Środkowej. Następny w kolejce jest już oczywiście Homo Sapiens, człowiek rozumny, czyli po prostu my. Jako gatunek jesteśmy obecni od plejstocenu.
Wpływ teorii ewolucji na naukę i społeczeństwo
Nie da się podważyć wpływu na naukę i społeczeństwo, który wywarła teoria ewolucji. Co to oznacza? Przede wszystkim obaliła ona wcześniejsze teorie ewolucji biologicznej. Oprócz tego zmieniła społeczeństwo przez wcześniej wspomnianą eugenikę. Była ona obecna między innymi w USA, nazistowskich Niemczech czy też w Szwecji. Jedno jest pewne. Odkrycia Darwina zmieniły świat.
Źródło obrazka głównego: livescience.com
