Undervolting – co to jest? Jak przeprowadzić undervolting procesora i karty graficznej

Wysokie temperatury pracy komputera to problem, z którym styka się wiele osób. Ich przyczyną jest zbyt wysokie napięcie elektryczne. Zaradzenie temu problemowi pozytywnie wpłynie na wydajność Twojego sprzętu. Zobacz jak zrobić undervolting CPU i GPU.

Czym jest undervolting?

Undervolting to angielskie słowo oznaczające zmniejszenie napięcia elektrycznego. Obniżanie napięcia można stosować w stosunku do procesorów (jednostek centralnych, CPU) i procesorów kart graficznych (GPU). Dzięki niemu możliwa jest optymalizacja pracy wymienionych podzespołów.

Wbrew pozorom undervolting nie musi wiązać się ze zmniejszeniem wydajności procesora lub karty graficznej. Co więcej, może on pomóc w polepszeniu osiągów. Aby to zrozumieć, sięgnąć należy po wiedzę z fizyki i budowy procesorów. Parametry niektórych komponentów procesora można zmieniać. Nie wszystkie jednak. Niemodyfikowalny jest wafel krzemowy, ilość rdzeni i pamięci RAM. Zmieniać można taktowanie zegara procesora i napięcie. Teoretycznie odwrotność undervoltingu, czyli overvolting, powinna wpływać korzystnie na zwiększenie częstotliwości taktowania procesora (overclocking), a więc jego wydajności. Rzeczywiście, często to wystarcza. Nie jest to jednak uniwersalne remedium na zwiększenie wydajności.

Sprawdź też: Sprawdź prędkość internetu. Speed test – test prędkości łącza internetowego

Taktowanie procesora to czynność polegająca na wykonywaniu obliczeń niskopoziomowych w jednym takcie zegara. W trakcie trwania jednego cyklu (impulsu) taktującego procesor jest w stanie wykonać jedną operację. Ich ilość mierzona jest w gigahercach (GHz). Taktowanie o wartości 1 GHz oznacza miliard operacji wykonywanych w ciągu jednego cyklu zegara. Innymi słowy, w ciągu sekundy miliard bramek logicznych otwiera się i zamyka.

Jaki związek ma z tym napięcie elektryczne? Kluczem jest różnica potencjałów. Dzięki zwiększeniu napięcia impulsy mogą łatwiej pokonywać pole elektryczne. Wraz z overvoltingiem rośnie jednak również rezystancja (opór elektryczny). Konsekwencją jest zwiększenie poboru energii elektrycznej i temperatury procesora. Dla graczy istotne jest także zwiększenie ilości artefaktów graficznych, które powstają w wyniku zakłóceń sygnału spowodowanych wysokim oporem elektrycznym.

Laptop się grzeje? Kto powinien rozważyć undervolting?

Postawione w tytule nagłówka pytanie można byłoby uznać za wystarczające do udzielenia odpowiedzi. Tak, osoby, których urządzenia się grzeją, mogą zrobić undervolting laptopa lub komputera stacjonarnego.

Redukcja napięcia elektrycznego jest przydatna ze względu na stosowany przez producentów procesorów i kart graficznych limit mocy (power limit). Jest to górna wartość graniczna zużycia energii, z jaką może pracować procesor. Mechanizm ten jest implementowany w procesorach ze względów bezpieczeństwa oraz powodów ekonomicznych. Przegrzewający się CPU lub GPU może doprowadzić do szybszego wykruszania się pasty termoprzewodzącej, która służy do odprowadzenia ciepła z płytki procesora do radiatora. Ich kontakt spowodowany wykruszeniem się pasty termoprzewodzącej może być przyczyną zwarcia.

Nie bez znaczenia jest również ekonomia. Jednym z najważniejszych parametrów procesora jest TDP (Thermal Design Power), czyli wskaźnik ilości ciepła wydzielanego w ciągu sekundy. Im niższy TDP, tym mniejsze zapotrzebowanie na pobór prądu. Wysoka wydajność przy jednocześnie względnie niedużym zużyciu mocy to doskonała karta przetargowa dla producenta.

Czym jest więc limit mocy? Redukcją taktowania zegara procesora. Nie działa on bowiem ze stałą częstotliwością. Dotarcie do limitu powoduje throttling termiczny, czyli właśnie obniżenie częstotliwości jego taktowania spowodowany wzrostem temperatury, którego konsekwencją jest spadek wydajności. Ze zjawiskiem throttlingu najczęściej spotkać mogą się posiadacze laptopów. Ich kompaktowa konstrukcja jest wygodna w przenoszeniu, ale źle radzi sobie z odprowadzaniem ciepła. Na duży radiator i wentylator w laptopach po prostu brakuje miejsca.

Przydatne programy do podkręcania i zmniejszenia taktowania

Jak zmniejszyć napięcie lub temperaturę procesora w laptopie? Odeszły już na szczęście w niepamięć czasy, gdy jedynym sposobem była modyfikacja ustawień w BIOS. Zmiana parametrów taktowania dziś możliwa jest dzięki dedykowanym programom. Korzystać z nich można z poziomu systemu Windows.

AMD Ryzen Master/ NVIDIA Profile Inspector

Z tych programów skorzystać mogą posiadacze kart Radeon (AMD Ryzen Master) lub GeForce RTX (NVIDIA Profile Inspector). Pozwalają one na śledzenie pracy podzespołów oraz zmianę napięcia i taktowania GPU. Możliwa jest również modyfikacja prędkości wiatraka.

MSI Afterburner

Uniwersalny program nie tylko dla posiadaczy niereferencyjnych modeli kart wyprodukowanych przez MSI. Dzięki niemu można monitorować i zmieniać napięcie, taktowanie i temperaturę GPU oraz prędkość wiatraka. Istnieje możliwość konfiguracji do 5 profili z różnymi ustawieniami.

Intel Extreme Tuning Utility

Jak zwiększyć lub zmniejszyć taktowanie procesora? Z pomocą przychodzi program Intela. Dzięki niemu również można zmienić napięcie i taktowanie procesora. Zaletą tego programu jest również możliwość skorzystania z testów stabilności, dzięki którym można sprawdzić, czy wybrane ustawienia są korzystne dla procesora.

Powyższe programy to jedne z wielu dostępnych rozwiązań. Overclocking zrobić mogą również posiadacze innych kart niereferencyjnych (np. GIGABYTE OC Guru, Sapphire TriXX) czy całych serii komputerów (ASUS ROG Gaming Center).

Undervolting CPU – jak zmniejszyć temperaturę procesora?

Undervolting procesora można zrobić, używając wspomnianego Intel Extreme Tuning Utility. Pierwszym krokiem jest wykonanie Stress Testu CPU w wybranym czasie (np. 10-15 minut), czyli sprawdzenia działania na ustawieniach bazowych. Jeśli podczas testu program nie zanotował problemów, można zrobić undervolting.

Sprawdź też: Recenzja laptopa Lenovo V15-IIL (82C500R7PB) – czy tanie może być dobre?

W tym celu przejdź kolejno do Advanced Tuning → Core → Core Voltage Offset. Obniż nieznacznie napięcie (najlepiej o 0,01 V) i ponownie przeprowadź Stress Test. Jeśli program nie wykrył problemów, możesz powtórzyć czynność. Należy robić to do momentu, gdy po którymś kolejnym teście program zakomunikuje, że procesor staje się niestabilny.

Undervolting GPU – jak zmniejszyć napięcie w karcie graficznej?

Bardzo prosty sposób na zrobienie undervoltingu oferuje MSI Afterburner. Wejdź w Settings, a następnie zaznacz Unlock voltage control oraz Unlock voltage monitoring. Potem zamknij program i uruchom ponownie, by zapisać ustawienia.

Teraz wciśnij jednocześnie lewy Ctrl i F, by uruchomić tablicę napięć. W niej możesz zmienić wartość napięcia. Najlepiej robić to stopniowo, np. o 100 mV. Następnie kliknij przycisk zatwierdzenia (ptaszek) znajdujący się w głównym menu programu.

Kolejnym krokiem jest uruchomienie programu do identyfikacji karty graficznej, takiego jak TechPowerUp GPU-Z. Kliknij znak ? znajdujący się obok Bus Interface, a potem Start Render Test. W zakładce Sensors możesz sprawdzić, jakie jest taktowanie przy danym napięciu i następnie stopniowo obniżać aż do momentu, gdy zobaczysz, że wybrane przez Ciebie napięcie wpływa już niekorzystnie na obniżenie taktowania procesora.

Undervolting to przykład, że nie zawsze wyższe cyfry oznaczają lepszą wydajność. Dzięki niemu można nie tylko ją zwiększyć, ale również zapobiec przegrzewaniu się komputera i obniżyć rachunki za prąd. Inaczej mówiąc, undervolting jest świetnym sposobem na wysoką wydajność i niskie wydatki.