Stereogramy – magiczne obrazki 3D. Jak działają?

Stereogramy, czyli magiczne obrazki 3D! Czym dokładnie są? Jak na nie patrzeć? Czy potrzeba do tego specjalistycznych urządzeń? Jak stworzyć własne stereogramy? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdziesz właśnie w tym artykule! 

Z pozoru niepozorne, chaotyczne wzory lub powtarzające się mozaiki kolorów – stereogramy to prawdziwe dzieła sztuki nowoczesnej percepcji, które skrywają w sobie trójwymiarowe sekrety. Te fascynujące obrazy, które zyskały popularność w latach 90., są czymś więcej niż tylko zabawą dla oka. Są one wynikiem skomplikowanego procesu, który oszukuje nasz mózg, zmuszając go do zobaczenia głębi tam, gdzie wydaje się być tylko płaska powierzchnia. Ale jak to możliwe, że patrząc na dwuwymiarową grafikę, możemy dostrzec obraz w trzech wymiarach?

Zjawisko to, znane jako stereopsja, jest kluczem do zrozumienia, jak stereogramy manipulują naszym wzrokiem. Aby doświadczyć tej iluzji, nasze oczy muszą skupić się inaczej niż zwykle – nie na samym obrazie, ale poza nim, co pozwala mózgowi połączyć dwa lekko różniące się obrazy w jeden, trójwymiarowy. To wyzwanie percepcyjne nie tylko dostarcza rozrywki, ale także może mieć zastosowanie w terapii wzroku, rozwijając zdolność do widzenia głębi u osób z określonymi problemami wzrokowymi.

Zapraszam Cię do dalszej lektury, aby odkryć, jakie jeszcze tajemnice kryją stereogramy i jak możemy nauczyć się dostrzegać ukryte w nich obrazy. Czy jesteś gotów spojrzeć głębiej?

Stereogramy – co to jest?

Stereogramy to unikatowe obrazy, które na pierwszy rzut oka mogą wydawać się jedynie bezładnym zbiorem punktów, linii lub powtarzających się wzorów. Jednakże, kiedy zostaną oglądane w odpowiedni sposób, ujawniają ukryty trójwymiarowy obraz. Technika ta wykorzystuje zjawisko stereopsji, czyli zdolność ludzkiego mózgu do postrzegania głębi i przestrzeni trójwymiarowej na podstawie dwóch różnych obrazów przekazywanych przez każde oko. Istnieją dwa główne rodzaje tych fascynujących iluzji optycznych: stereogramy z losowo rozmieszczonymi punktami oraz stereogramy oparte na powtarzalnych wzorach. 

-75%

Kody rabatowe Morele Najlepsze promocje w jednym miejscu

SPRAWDŹ KODY -75%

Stereogramy stały się popularne w latach 90. i były często wykorzystywane jako forma rozrywki oraz w książkach i grach. Ale ich zastosowanie wykracza poza czystą zabawę – są również wykorzystywane w terapii wzrokowej, pomagając w leczeniu niektórych problemów związanych z percepcją głębi.

Zjawisko ukrytego wymiaru w obrazach z losowymi punktami zostało po raz pierwszy zbadane i opisane przez Christophera Tylera w 1979 roku. Z kolei Dawid Brewster, już w 1884 roku, badał i dokumentował iluzje przestrzenne wynikające z powtarzających się wzorów.

Jak działają stereogramy? Dlaczego widzimy trójwymiarowo?

Stereogramy działają poprzez oszukiwanie naszego mózgu, wykorzystując jego zdolność do łączenia dwóch lekko różniących się obrazów przekazywanych przez każde oko w jedną, spójną całość przestrzenną. Kiedy patrzymy na płaski, dwuwymiarowy obraz stereogramu, nasz mózg jest stymulowany do pracy w taki sposób, jakby przetwarzał prawdziwe trójwymiarowe sceny.

W przypadku stereogramów z punktów przypadkowych, znanych jako random dot stereograms, wykorzystywane są obrazy składające się z pozornie chaotycznie rozmieszczonych kropek. Gdy nasze oczy dostosują się do oglądania obrazu w określony sposób, mózg zaczyna łączyć punkty z obu obrazów, tworząc wrażenie głębi i ujawniając ukryty obraz trójwymiarowy.

Sprawdź też: Zostań grafikiem! Grafika komputerowa – co to jest i jak zacząć?

Natomiast stereogramy z powtarzającego się wzoru, czyli pattern stereograms, bazują na powtarzalnych elementach graficznych. Kiedy skupimy wzrok tak, aby wzory z obu obrazów nałożyły się na siebie, mózg automatycznie interpretuje te powtórzenia jako sygnały głębi, co skutkuje postrzeganiem ukrytego obrazu w trzech wymiarach.

Oba te typy stereogramów wymagają od nas, abyśmy nauczyli się specjalnego sposobu patrzenia – czasami poprzez rozluźnienie wzroku i patrzenie „przez” obraz, a innym razem poprzez skupienie wzroku na punkcie znajdującym się przed lub za obrazem. To niezwykłe zjawisko nie tylko dostarcza nam rozrywki, ale również może przyczyniać się do rozwoju naszych umiejętności percepcyjnych.

Obraz przestrzenny można również uzyskać, patrząc tylko jednym okiem. Wystarczy wtedy poruszać trochę głową — dzięki temu, że przedmioty znajdujące się od nas w różnej odległości zmienią swoje położenie w innym stopniu, wytworzy się wrażenie realistycznego efektu głębi i przestrzenności.

Jak patrzeć na stereogramy?

Odkrywanie ukrytych obrazów w stereogramach nie wymaga specjalnych narzędzi, jak okulary 3D, ale wymaga pewnej praktyki i cierpliwości. Jedna ze strategii to zbliżenie twarzy do ekranu na tyle, aby obraz stał się niewyraźny. Następnie, zachowując wzrok skierowany nie na sam ekran, ale jakby przez niego, na coś znajdującego się znacznie dalej, powoli się oddalamy. To sprawia, że nasze oczy adaptują się do nowego sposobu widzenia, który może ujawnić ukryty wymiar. 

Alternatywnie, możemy usiąść w pewnej odległości od monitora, skupiając wzrok na odbiciu naszej twarzy na ekranie, co również może pomóc w percepcji głębi. Kluczem jest wytrwałość; z początku może to być wyzwanie, ale z czasem nasze oczy i mózg uczą się, jak szybko dostrzegać trójwymiarowość. Każdy z nas różni się zdolnością do postrzegania efektów przestrzennych, więc czas potrzebny na osiągnięcie sukcesu może być różny – od kilku sekund do nawet godziny.

Czy każdy może na nie patrzeć?

W istocie, trudności z percepcją stereogramów mogą występować u osób, u których każde oko ma odmienną jakość widzenia. Mimo to istnieje duże prawdopodobieństwo, że odpowiednio dobrana korekcja wzroku za pomocą okularów może zniwelować ten problem i umożliwić cieszenie się trójwymiarowymi obrazami.

Stereogramy dla początkujących – praktyczne porady

Opanowanie sztuki widzenia stereogramów wymaga opanowania techniki zwaną rozbieżnym patrzeniem. To umiejętność skupienia wzroku nie na samej powierzchni obrazu, ale w punkcie za nim. Z biegiem czasu, można nauczyć się regulować ostrość wzroku, ale wymaga to praktyki. 

Sprawdź też: Genial.ly – platforma, w której stworzysz genialną prezentację

Dla niektórych odkrycie ukrytego obrazu w stereogramie zajmuje zaledwie kilka sekund, inni potrzebują dłuższej chwili skupionego wpatrywania się. Zazwyczaj, tylko osoby z istotnymi wadami wzroku nie są w stanie dostrzec trójwymiarowego obrazu. Oto kilka technik, które mogą pomóc w „zobaczeniu” stereogramu:

1. Możesz zacząć od przyłożenia obrazka stereogramu blisko nosa. Utrzymaj go przez moment, a potem powoli oddal, aż obraz zacznie się klarować. Metoda może być niepraktyczna przy użyciu monitora).
2. Prostym sposobem jest zbliżenie nosa do ekranu i skrzyżowanie wzroku tak, by obrazy obok siebie zlały się w jeden. Następnie, oddalając wzrok od ekranu, utrzymuj tę samą perspektywę. W odpowiedniej odległości punkty powinny zacząć tworzyć obraz.
3. Inną metodą jest „rozmycie” wzroku – zamiast skupiać się na powierzchni obrazka, patrz na punkt za nim, a następnie reguluj ostrość, zbliżając lub oddalając obraz.
4. Można również nauczyć się widzenia stereogramów, patrząc na jakiś odległy obiekt, a potem umieszczając stereogram przed oczami, nie zmieniając przy tym ostrości wzroku.
5. Trzymając stereogram w odległości około 40-50 cm przed sobą, spróbuj skupić wzrok za obrazem. Po chwili z obrazka powinien wyłonić się trójwymiarowy kształt.
6. Aby ułatwić sobie zadanie, narysuj dwie identyczne kropki na kartce w odległości około 3,5 cm od siebie. Następnie, rozmywając wzrok, spróbuj zobaczyć cztery kropki, a potem skoncentruj się, aby środkowe dwie zlały się w jedną. To uczucie, jakby obraz był w innej płaszczyźnie niż kartka, jest efektem, którego szukamy przy oglądaniu stereogramów.

Czy stereogramy można oglądać bez dodatkowych urządzeń?

Jak już wcześniej wspomniałem – aby oglądać stereogramy wcale nie trzeba specjalistycznego sprzętu. Istnieje kilka rodzajów tych magicznych obrazów 3D, które są dostępne do obserwacji gołym okiem. Jakich? 

• Stereopara – najdawniejsza forma stereogramu, składająca się z dwóch obrazów. W przypadku stereopar przeznaczonych do obserwacji równoległej konieczne jest skierowanie wzroku tak, aby każde oko patrzyło na odpowiadający mu obraz. Dla stereopar krzyżowych, gdzie obraz lewy jest dla oka prawego, a obraz prawy dla oka lewego, wymagane jest skrzyżowanie wzroku. Obrazy te charakteryzują się pełnią kolorów, lecz ich rozmiar jest ograniczony.
• Stereogram tapetowy – prosta forma stereogramu, składająca się z powtarzających się wzorów podobnych do tapety. Efekt trójwymiarowości pojawia się, gdy obrazy bliższe sobie są postrzegane jako bliższe obserwatorowi, w przeciwieństwie do tych, które są umieszczone dalej od siebie. Aby doświadczyć tego efektu, należy patrzeć na obrazek, wykonując zeza rozbieżnego, a ruchy głowy mogą wzmocnić wrażenie przestrzenności.
• Stereogram random dot – obraz, który na pierwszy rzut oka wydaje się być chaotycznym zbiorem kolorowych kropek lub małych obrazków. W rzeczywistości jest to zakodowany obraz trójwymiarowego przedmiotu, który można zobaczyć, stosując technikę podobną do tej używanej przy stereogramach tapetowych. Efekt 3D, jaki się uzyskuje, nie jest kolorowy, ale półprzezroczysty, co nadaje mu wyjątkowej głębi i przestrzenności.
• Stereogram ASCII – najprostsza odmiana stereogramu random dot. Stworzona z użyciem znaków dostępnych na klawiaturze komputerowej, takich jak litery, cyfry i inne symbole.

Specjalistyczny sprzęt i akcesoria a stereogramy

Skoro już wiesz, jakie są rodzaje stereogramów, które dostrzeżesz gołym okiem, to w takim razie pora przejść do takich, przy których konieczne będzie dodatkowy sprzęt lub akcesoria. Wspomnę tylko, że z powyższą listą pokrywa się tu stereopara. Można ją oglądać także za pomocą dodatkowego sprzętu, aby doświadczyć efektu głębi. 

• Anaglify – najbardziej znane obrazy z tej kategorii. Na pierwszy rzut oka mogą wyglądać jak niewyraźne, lekko zabarwione zdjęcia. Po nałożeniu specjalnych okularów z jednym czerwonym i jednym cyjanowym szkłem, obraz nagle zyskuje na głębi. Dzieje się tak, ponieważ anaglif jest kompozycją dwóch zdjęć, zrobionych z lekkim przesunięciem, naśladującym różnicę perspektywy między naszymi oczami. Każde oko przez odpowiednio zabarwione szkło okularów widzi inny obraz, co skutkuje wrażeniem trójwymiarowości. Minusem tej metody jest jednak ograniczenie palety barw obrazu 3D.
• Okulary anaglifowe – działają poprzez filtrację obrazów przeznaczonych dla każdego oka. Istnieją trzy główne typy tych okularów, różniące się kolorem soczewki prawej. Może być ona cyjanowa, niebieska lub zielononiebieska, podczas gdy soczewka lewa jest zawsze czerwona. Najczęściej stosowane są okulary czerwono-cyjanowe.
• Stereogramy z przeplotem – wymagają użycia specjalnych okularów migawkowych LCS, które zmieniają przezroczystość soczewek kilkadziesiąt razy na sekundę. Dzięki synchronizacji z szybko zmieniającymi się obrazami na monitorze dla lewego i prawego oka użytkownik odbiera obrazy jako trójwymiarowe. Ta technika pozwala na uzyskanie obrazu 3D w pełnej gamie kolorów, ale wymaga monitorów o wysokiej częstotliwości odświeżania. Metoda ta znajduje zastosowanie m.in. w grach komputerowych.
• Stereoskopia polaryzacyjna – technika wykorzystywana głównie w kinach IMAX. Działa na zasadzie dwóch projektorów z filtrami polaryzacyjnymi, które wyświetlają obrazy na specjalnym ekranie. Obrazy te są polaryzowane pod kątem prostopadłym do siebie. Dzięki okularom polaryzacyjnym, każde oko odbiera inny obraz, co tworzy efekt przestrzenny. Jest to metoda zapewniająca wysoką jakość obrazu 3D, ale jej zastosowanie w domu jest kosztowne.

Najlepsze stereogramy

Poniżej znajdziesz kilka przykładów stereogramów, na których możesz sobie poćwiczyć. W sieci bez problemu znajdziesz mnóstwo innych. Także  jeśli spodoba Ci się ta zabawa, to nie musisz obawiać się o brak contentu. Masz w czym przebierać!

Jak stworzyć swój stereogram

Myślisz, że tworzenie własnego stereogramu to zadanie wyłącznie dla grafików komputerowych lub programistów? Nic bardziej mylnego! Wystarczy odrobina cierpliwości i kilka prostych kroków, by we własnym domu cieszyć się efektem trójwymiarowości.

Sprawdź też: Generator obrazów AI – najlepsze darmowe i płatne programy

Mimo pozorów, tworzenie trójwymiarowych obrazów z fotografii jest procesem dość prostym. Potrzebujemy tylko dwóch zdjęć wykonanych cyfrowo, z drugim zdjęciem zrobionym po przesunięciu aparatu o parę centymetrów w bok. Następnie używamy specjalnego oprogramowania. Na przykład bezpłatny StereoPhoto Maker czy Stereogram Creator. Oferują one intuicyjne interfejsy, które krok po kroku przeprowadzą nas przez proces tworzenia stereogramu. 

Wystarczy zaimportować naszą teksturę i mapę głębi, a następnie wybrać typ stereogramu, jaki chcemy uzyskać. Program zajmie się resztą, łącząc oba obrazy w taki sposób, by po odpowiednim spojrzeniu ujawnić ukryty wymiar.

Oto najważniejsze informacje na temat stereogramów! Mam nadzieję, że powyższy artykuł okazał się dla Ciebie pomocny. Jeśli tak, to proszę Cię zostaw łapkę w górę! W razie pytań zachęcam Cię do pozostawienia komentarza! 🙂