0
Stopień złożoności mechanizmu z Antykithiry wprawia w osłupienie. Jeszcze bardziej, gdy bierze się pod uwagę to kiedy powstał. Czym jest sławne urządzenie znalezione na dnie morza obok wyspy Antykithiry?
Mechanizm z Antykithiry – historia odkrycia
Zastanawiasz się, z jakiej epoki pochodzi najstarszy komputer świata? Mechanizm z Antykithiry używany w starożytności zupełnie nie przypomina współczesnych maszyn liczących, ale przypuszcza się, że ponad 2000 lat temu realizował podobne funkcje. Historia odkrycia pradawnego wynalazku rozpoczyna się w 1900 roku w pobliżu greckiej wyspy Andikithira. Grupa nurków wydobywa go wtedy z wraku statku handlowego, który leży na głębokości 42 metrów. Dziś wiadomo, że mowa o jednym z najbardziej intrygujących znalezisk naszej ery.
W ciągu pierwszych miesięcy po odszukaniu mechanizm z Antykithiry nie wzbudza dużego zainteresowania naukowców. Obiekt nie wyróżnia się szczególnie na tle innych eksponatów, więc ówczesne zachowanie badaczy nie dziwi. Po prawie dwóch latach sytuacja się zmienia, ponieważ doświadczony pracownik Narodowego Muzeum Archeologicznego w Atenach zwraca uwagę na pewien detal – fragment koła zębatego. Nieoczekiwane spostrzeżenie prowadzi do dokładniejszej analizy ukazującej skomplikowaną budowę wewnętrzną bryły.
W kolejnych tygodniach specjaliści wykonują przegląd znaleziska, który pomaga im lepiej poznać ten przedmiot. Na podstawie wyrytych w nim liter greckich i znaków zodiaku udaje się oszacować datę powstania wynalazku na okres między II w. p.n.e. a II w. n. e. Do dziś trwają rozważania na temat przeznaczenia sprzętu o dość zaawansowanej konstrukcji jak na odległe czasy starożytne. Według uczonych odkryte u wybrzeży Grecji urządzenie to rodzaj instrumentu nawigacyjnego. Wspomniana hipoteza nieustannie intryguje i wywołuje powstawanie nowych teorii.
Przeznaczenie mechanizmu – do czego mógł służyć?
Co to jest mechanizm z Antykithiry? Na ten moment nie ma jednoznacznej odpowiedzi, ponieważ mimo upływu ponad 100 lat od chwili wyłowienia obiektu z głębin Morza Jońskiego wciąż nie wiadomo wszystkiego. Pierwsza koncepcja mówiąca o tym, że urządzenie pełniło wyłącznie funkcję narzędzia wskazującego załodze statku właściwy kurs, obecnie nie cieszy się akceptacją wśród naukowców. Badacze twierdzą, że nietypowa bryła złożona z kół zębatych stanowi precyzyjny kalkulator astronomiczny do sprawdzania pozycji gwiazd i planet.
Druga hipoteza nie bierze się znikąd, bo dokładna analiza inskrypcji częściowo potwierdza takie założenie. Wyryte w przedmiocie litery alfabetu greckiego objaśniają bowiem zasadę działania sprzętu. Zgodnie z przypuszczeniami uczonych, starożytny mechanizm z Antykithiry w kompletnej konfiguracji potrafi obliczać, gdzie w danym dniu o konkretnej porze znajduje się Słońce i Księżyc. Przyrząd korzysta ze znaków zodiaku i kalendarza, który uwzględnia lata przestępne. System ten umożliwia nie tylko kontrolowanie kierunku, lecz także przewidywanie zaćmień i innych ważnych wydarzeń.
Dlaczego mechanizm z Antykithiry nazywamy starożytnym komputerem?
Według wielu naukowców mechanizm z Antykithiry to najstarszy komputer świata. Obiekt zupełnie nie przypomina współczesnych urządzeń, a jednak jego struktura i sposób pracy w pewnym stopniu nawiązuje do projektowanych obecnie maszyn. Szczególną uwagę zwraca niezwykła precyzja wykonania bryły i połączeń między jej wewnętrznymi elementami. Badacze zajmujący się analizą konstrukcji eksponatu są zgodni, że tworzenie narzędzia prawdopodobnie trwało bardzo długo i wymagało zaangażowania ze strony imponująco wprawnego rzemieślnika.
Struktura przyrządu potwierdza, że działa on poprzez wprawianie w ruch kół zębatych za pomocą korby instalowanej z boku. Zmiana położenia części powoduje przesunięcie odpowiednich wskaźników, które pokazują użytkownikowi pozycję gwiazd i planet w zależności od dnia oraz pory roku. Dziś takie rozwiązanie techniczne nie zaskakuje, ale wtedy musiało być zaawansowanym wynalazkiem. Właśnie ze względu na skomplikowaną budowę mechanizmu z Antykithiry określa się go mianem starożytnego kalkulatora.
Niewiele jest bardziej intrygujących odkryć archeologicznych. Fakt, że wyłowione ponad 100 lat temu urządzenie potrafi z dużą dokładnością przewidywać daty astronomiczne, świadczy o ogromnej wiedzy starożytnych Greków. Zaprojektowanie tego rodzaju narzędzia i stworzenie go wymaga informacji z zakresu fizyki i matematyki, podobnie jak w przypadku współczesnych komputerów. Nasi przodkowie nie po raz pierwszy zaskakują, udowadniając wyjątkowe zdolności inżynieryjne.
Stopień złożoności mechanizmu z Antykithiry
Dzięki wykorzystaniu promieni rentgenowskich i tomografii znamy dokładną budowę starożytnego przyrządu. Jeśli mechanizm z Antykithiry nadal nie robi na Tobie większego wrażenia, krótki opis jego konstrukcji powinien zmienić Twoje zdanie. Kompletny obiekt prawdopodobnie składa się łącznie z kilkudziesięciu kół zębatych w różnych rozmiarach, które precyzyjnie nachodzą na siebie w trakcie ruchu. We fragmentach odnalezionych w Morzu Jońskim zachowała się niestety tylko część urządzenia. Naukowcy po przeprowadzonej analizie, doszli do wniosku, że całość mogła składać się z 37 elementów, z których największy fragment mógł mieć 13 cm średnicy.
Poszczególne elementy wykonane są z wysokiej jakości brązu. Przednia tarcza wskazuje pozycje Słońca oraz Księżyca wraz z ich kluczowymi fazami na tle wyrytych w materiale znaków zodiaku i kalendarza egipskiego. Nierównomierne położenie tej części względem mniejszych krążków sprawia, że mechanizm z Antykithiry podaje bardzo szczegółowe informacje – między innymi odchylenia od standardowego ruchu planet, pory wschodów i zachodów, a także lokalizacje gwiazdozbiorów.
Wyjątkowa złożoność starożytnego mechanizmu z Antykithiry wzbudza ogromne zainteresowanie wśród naukowców. Skomplikowana budowa przedmiotu wywołuje wiele teorii. Jedna z nich mówi, że przyrząd mógł działać podobnie do przekładni różnicowej, wynalezionej prawdopodobnie w III w. n. e. przez ówczesnych Chińczyków i stosowanej powszechnie w motoryzacji od XVIII w. n. e. Ta sensacyjna hipoteza, jakoby Grecy zdecydowanie wcześniej znali ten system, jest jednak na ogół odrzucana.
Precyzyjna analiza z wykorzystaniem specjalnej aparatury wykazuje bowiem, że urządzenie nie ma cech dyferencjału – nie zmienia prędkości obrotowej w zależności od liczby zębów w kołach. Tak czy inaczej, sprzęt nadal imponuje swoją strukturą wewnętrzną i zachwyca uczonych. Rzadko zdarzają się odkrycia, które pokazują niezwykły kunszt inżynieryjny praprzodków. Opisywane znalezisko udowadnia, że ludzie z poprzedniej ery potrafili więcej, niż zapewne przypuszczasz.
Najnowsze odkrycia dotyczące mechanizmu
Badania nad mechanizmem z Antykithiry cały czas trwają. Uczeni starają się dotrzeć do źródeł i jeszcze lepiej poznać zasadę jego działania oraz dokładne zastosowanie. Najnowsze obserwacje datują powstanie narzędzia na 150-100 rok p.n.e. Odczyt inskrypcji wykonanych w brązie świadczy natomiast o świetnej znajomości astronomii i matematyki ze strony autora przedmiotu. Obiekt łączy w sobie wiedzę greckich, egipskich i babilońskich myślicieli.
Może Cię zainteresować: Łazik Perseverance na Marsie – wszystko co musisz wiedzieć o misji na Marsa 2021
Aktualnie specjaliści pracują nad trójwymiarowymi modelami wiernie odzwierciedlającymi pierwotny wygląd najstarszego komputera świata. Zadanie utrudnia fakt, że wyłowiony z głębin morza fragment sprzętu stanowi tylko ⅓ całej konstrukcji. Z pomocą precyzyjnej aparatury udaje się jednak sukcesywnie odtwarzać wewnętrzną strukturę przyrządu. Ponadto naukowcy ciągle analizują kolejne znaki wyryte na powierzchni bryły. Niedawno właśnie na ich podstawie stwierdzono, że starożytne urządzenie przewiduje nie tylko ruch Słońca i Księżyca, lecz także planet.
Jak widzisz, mechanizm z Antykithiry naprawdę zaskakuje. Duża złożoność narzędzia i jego przypuszczalne zastosowanie intryguje. Wiele osób twierdzi, że mowa o pierwszym w historii świata prototypie maszyny liczącej. Mimo oczywistych różnic względem współczesnych wynalazków takie koncepcje wcale nie są wykluczone. Wciąż trwają poszukiwania pozostałych części w zatopionym statku w pobliżu wyspy Andikitira, dlatego w następnych latach być może dowiesz się jeszcze więcej na temat tego wyjątkowego znaleziska.
