Wielki skok dla ludzkości: lądowanie na Księżycu

Lądowanie na Księżycu miało miejsce 20 lipca 1969 roku podczas misji Apollo 11. Od tego czasu napisano tysiące artykułów, a mimo to o tym wydarzeniu wciąż krążą teorie spiskowe. Jak doszło do lądowania na Księżycu? Kim byli astronauci?

Podstawowe informacje o misji Apollo 11

Misja Apollo 11, która okazała się spełnieniem jednego z największych marzeń ludzkości, była częścią zainicjowanego w 1961 roku programu Apollo (nazwa pochodzi od imienia greckiego boga Apollina). Sam program i wszystkie loty w kosmos przypadły na okres zimnej wojny, czyli rywalizacji o wpływy pomiędzy dwoma mocarstwami – Stanami Zjednoczonymi i Związkiem Socjalistycznym Republik Radzieckich – dotyczyło to również sukcesów w przestrzeni kosmicznej.

Początkowo USA przegrywało walkę, podczas gdy ZSRR mogło pochwalić się pierwszym kosmonautą (Jurij Gagarin), pierwszą kobietą w kosmosie (Walentina Tierieszkowa), a także pierwszym lotem całodobowym i załogowym. Z początkiem lat 60. prezydent John F. Kennedy postanowił zaostrzyć kosmiczną walkę i zapowiedział, że Amerykanie jeszcze w tym dziesięcioleciu postawią stopę na Księżycu. Niestety nie doczekał tego wyjątkowego momentu, jednak jego determinacja zdecydowanie przyczyniła się do zintensyfikowania działań programu Apollo.

Zobacz: NASA opóźnia datę lotu na księżyc. Co jest przyczyną?

Misja Apollo 11 została poprzedzona kilkoma lotami, które były jedynie próbami dotarcia do powierzchni Księżyca i wylądowania na nim. Załoga wystartowała na pokładzie statku kosmicznego, składającego się z dwóch modułów: modułu dowodzenia Columbia i modułu księżycowego Eagle (Orzeł). Statek napędzany był rakietą nośną Saturn V mierzącą około 111 metrów wysokości i ważącą ponad 3000 ton.

Warto wspomnieć, że w przygotowaniach do misji brali udział także polscy inżynierowie. Werner Ryszard Kirchner, były pilot myśliwców, opracował specjalne paliwo dla lądownika księżycowego, a Stanley Stanwyck-Stankiewicz stworzył urządzenie, które obliczało ilość rozpuszczanego powietrza w pętli chłodzącej pojazdu kosmicznego.

Astronauci Apollo 11

Astronauci z załogi Apollo 11 byli pierwszymi selenonautami w historii, którym udało się z powodzeniem wylądować na Księżycu. Kim byli i jak potoczyły się ich losy po tym wyjątkowym momencie?

• Neil Armstrong – dowódca. Urodził się w 1930 roku, zmarł w 2012. Zdobył tytuł astronauty w 1962 roku i aktywnie uczestniczył w programie Gemini. Po ukończeniu misji Apollo 11 pracował dalej w NASA w administracji, jednak w 1971 roku odszedł, aby zająć się działalnością naukową na Uniwersytecie Cincinnati. Uzyskał tytuł profesora inżynierii aeronautycznej. Zmarł w wyniku komplikacji po operacji serca.
• Buzz Aldrin – pilot modułu księżycowego (lądownika). Urodził się w 1930 roku. Rodzice nadali mu imię Edwin Eugene, a Buzz był początkowo jedynie przezwiskiem, które w 1988 roku Aldrin zmienił na imię prawne. Karierę astronauty rozpoczął w 1963 roku i również brał czynny udział w programie Gemini. Tak samo jak Armstrong odszedł z NASA w 1971 roku. Napisał dwie książki, wystąpił także w kilku filmach i serialach, grając samego siebie. Jedna z postaci z bajki Toy Story – Buzz Astral – otrzymała imię właśnie po Aldrinie.
• Michael Collins – pilot modułu dowodzenia. Urodził się w 1930 roku, zmarł w 2021. Dołączył do zespołu astronautów w 1963 roku i, tak samo jak reszta załogi, uczestniczył w programie Gemini. Miał brać udział w misji Apollo 8, jednak został odsunięty z powodu operacji kręgosłupa. Był pierwszym człowiekiem, który odbył spacer po powierzchni Księżyca dwa razy. Odszedł z NASA w 1970 roku, przez rok był pomocnikiem sekretarza stanu, potem objął stanowisko dyrektora w muzeum przy Instytucie Smithsona. Zmarł po walce z nowotworem.

Przebieg pierwszego lądowania na Księżycu

Saturn V wystartowała 16 lipca 1969 roku o godzinie 9:32 z przylądka Canaveral i zaledwie 12 minut później znalazła się na ziemskiej orbicie. Statek dotarł do powierzchni Księżyca 4 dni później. Podczas podróży nie wystąpiły żadne większe komplikacje, a astronauci urozmaicili widzom oczekiwanie na lądowanie krótkim nagraniem transmitowanym przez telewizję z pokładu Columbii. Neil Armstrong, Buzz Aldrin i Michael Collins wrócili na Ziemię 24 lipca, lądując w wodach oceanu przy Hawajach. Jak wyglądało samo lądowanie na Księżycu?

20 lipca 1969 roku, zaraz po przebudzeniu i zjedzeniu śniadania, astronauci rozpoczęli przygotowania do pierwszego lądowania na Księżycu. Podczas trzynastej orbity załoga się rozdzieliła. Neil Armstrong i Buzz Aldrin przeszli do lądownika Eagle, który został odczepiony od statku. Michael Collins pozostał w module dowodzenia, obserwując całą operację z pokładu.

Podczas procedury lądowania selenonauci napotkali niewielką przeszkodę. Na komputerze pokładowym pojawił się alarm o kodzie 1202, którego nie ćwiczyli podczas symulacji. Okazało się, że alarm jest niegroźny, jeśli nie występuje zbyt często. Oznacza bowiem przeciążenie komputera, z którym – według wyliczeń NASA – urządzenie powinno sobie samo poradzić.

W ostatnim etapie lądowania Neil Armstrong przeszedł z autopilota na sterowanie ręczne i pod sam koniec zmienił orientację lądownika, aby ominąć głazy pojawiające się w obrębie krateru West. Kilka chwil później w bazie Houston wszyscy usłyszeli: „Orzeł wylądował”.

Po krótkich przygotowaniach astronauci zebrali się do zejścia na powierzchnię. Jak już wszyscy wiemy, pierwszy po drabinie zszedł Neil Armstrong i gdy 21 lipca o godzinie 02:56 postawił stopę na Księżycu, wypowiedział słynne słowa „To mały krok dla człowieka, ale wielki skok dla ludzkości”. Następnie astronauci przekazywali sobie kamerę, fotografowali lądownik, odsłonili przygotowaną tablicę z podpisami załogi Apollo 11 i ówczesnego prezydenta Stanów Zjednoczonych – Richarda M. Nixona. Na tablicy widniał napis: „W tym miejscu ludzie z planety Ziemia po raz pierwszy postawili stopę na Księżycu. Lipiec 1969. Przybywamy w pokoju dla dobra całej ludzkości”. Poza tabliczką astronautom udało się zamocować również flagę amerykańską.

Spacer po Księżycu poza lądownikiem trwał około 2 godzin, a załodze udało się zebrać 21,7 kg (wagi ziemskiej) próbek skalnych. Po powrocie na Ziemię astronauci zostali poddani dwutygodniowej kwarantannie, na wypadek, gdyby zarazili się czymś w przestrzeni kosmicznej.

Ile razy byliśmy na Srebrnym Globie?

Po Apollo 11 NASA organizowała kolejne misje z celem dotarcia na Księżyc i udało się tego dokonać jeszcze 5 razy. Załoga Apollo 12 wylądowała na Księżycu 19 listopada 1969 roku, spędzając łącznie na jego powierzchni ponad dobę. W 1971 roku z powodzeniem udało się wylądować dwóm załogom (Apollo 14 i Apollo 15), a rok później NASA wysłała dwie ostatnie misje (Apollo 16 i Apollo 17).

Głośnym echem odbiła się trzecia próba lądowania na Księżycu w ramach programu Apollo. Podczas misji Apollo 13 doszło do wybuchu i uszkodzenia zbiornika z tlenem, co przełożyło się na odcięcie elektryczności. Załoga nie tylko nie wylądowała na Księżycu, ale i zaczęła walkę o bezpieczny powrót. O tym wydarzeniu nakręcono film z Tomem Hanksem w roli głównej.

Z czasem misje na Księżyc zaczęły tracić na zainteresowaniu nie tylko świata naukowego, ale przede wszystkim „publiczności”, czyli zwykłych ludzi. Sama NASA zaczęła powoli rezygnować z lotów na naszego naturalnego satelitę przez problemy z budżetem. Planowane były również trzy kolejne misje, jednak żadna z nich nie doszła do skutku. W rezultacie kilka rakiet i lądowników skończyło jako eksponaty w muzeum, ozdoby trawników, a niektóre nawet na złomowisku.

Kiedy ostatni raz człowiek wylądował na Księżycu?

Ostatnie lądowanie na Księżycu z załogą miało miejsce w grudniu 1972 roku podczas misji Apollo 17. W skład załogi wchodzili Eugene A. Cernan (dowódca), Ronald E. Evans (pilot modułu dowodzenia) i Harrison H. Schmitt (pilot modułu księżycowego i jedyny naukowiec, któremu udało się chodzić po powierzchni Księżyca). Łączny pobyt na powierzchni Srebrnego Globu trwał ponad 3 doby i zakończył się 14 grudnia.

Ostatnim człowiekiem na Księżycu był Eugene Cernan. Od czasu pożegnania z naszym naturalnym satelitą minie w 2022 roku 50 lat. Jak dotąd jedynie Stanom Zjednoczonym udało się z powodzeniem wysłać astronautów na powierzchnię Księżyca.

Lądowanie na Księżycu i teorie spiskowe

Główna teoria spiskowa odnosząca się do lądowania na Księżycu polega na przekonaniu, że lądowanie to mistyfikacja. Takie głosy pojawiły się na kilka miesięcy po powrocie na Ziemię i upowszechniły się w latach 70. Wyznawcy teorii podają argumenty o spreparowaniu zdjęcia, które według nich zrobione zostało w studio – tak samo jak nagranie spaceru – a nie na powierzchni Księżyca. Kolejnym drażliwym aspektem jest sprawa „powiewającej na wietrze” flagi amerykańskiej. Są to najbardziej znane, ale niejedyne zarzuty wobec całego programu Apollo. Większość z nich została obalona, a NASA przedstawiła twarde dowody na lądowanie na Księżycu.

Pierwszym z nich są materiały przywiezione przez selenonautów. Przebadali je naukowcy z różnych krajów i potwierdzili ich autentyczność. Poza tym samo spreparowanie skał księżycowych wydaje się zadaniem niewykonalnym i szczególnie kosztownym.

Efekt powiewania na wietrze pojawiał się tylko w momencie, gdy astronauci dotykali flagi. Sprawa jej pomarszczenia wynika ze sposobu, w jaki była transportowana. Naniesiono na nią specjalny płyn, przypominający wosk, przez co na każdym zdjęciu flaga pomarszczona jest w taki sam sposób.

Wraz z popularyzacją teorii spiskowych, tematem zaczęły się również interesować wytwórnie filmowe i telewizyjne, m.in. amerykańska stacja FOX, która w 2001 roku wypuściła program zatytułowany Teoria spiskowa: Czy naprawdę wylądowaliśmy na Księżycu?. Wątek mistyfikacji lądowania na Księżycu pojawił się również w filmie Interstellar w reżyserii Christophera Nolana.

Chociaż nie wszystkie misje programu Apollo skończyły się powodzeniem, to niewątpliwie Apollo 11 przeszła do historii. Człowiekowi udało się wylądować na Księżycu 6 razy, a po jego powierzchni spacerowało 12 astronautów. Mimo teorii spiskowych, wydarzenie z 1969 roku wciąż jest uważane za ogromny sukces ludzkości.