Choć widzimy go coraz rzadziej, wciąż pozostaje integralną częścią systemu Windows. Pojawia się, by powiedzieć nam, że coś w komputerze poszło nie tak. BSoD, Blue Screen of Death, czy po polsku – niebieski ekran śmierci potrafi przysporzyć użytkownikom komputerów mnóstwo nerwów.
Czym jest BSoD?
Blue Screen of Death to stan, w który przechodzi komputer z Windowsem w wyniku krytycznego błędu któregoś z kluczowych procesów systemu operacyjnego. Najczęściej BSoD wynika z usterki sprzętowej, która dotyczy najważniejszych komponentów komputera (karty graficznej czy pamięci RAM) lub peryferii (skanera, monitora). Niebieski ekran może być także związany z defektem oprogramowania niskiego poziomu odpowiedzialnego za polecenia procesora w jądrze systemu.
BSoD oznacza rodzaj błędu, który uniemożliwia Windowsowi dalsze działanie. W większości przypadków po ukazaniu się niebieskiego ekranu z komunikatem o usterce komputer automatycznie prześledzi i skoryguje swoje ostatnie procesy oraz zarządzi restart. Ten ostatni wydaje się być głównym powodem złej sławy Blue Screena, ponieważ każdorazowo prowadzi do utraty wszelkich niezapisanych danych. Można jednak wyłączyć tę funkcję, odklikując w Panelu Sterowania odpowiedni checkbox w zakładce zaawansowanych ustawień właściwości systemu. Jednak co dokładnie odpowiada za BSoD? Kiedy występuje ten błąd?
W jakich sytuacjach występuje BSoD?
Blue Screen of Death może być skutkiem długiego szeregu często niejasnych czynników. Zdarza się również, że niebieski ekran pojawia się na ekranach w pełni sprawnego komputera z poprawnie działającym oprogramowaniem. Za te okazjonalne przypadki najczęściej odpowiadają niestandardowe błędy w pracy sterowników czy hardware’u. Do najpopularniejszych przyczyn Blue Screen of Death należą:
- błędy dysku twardego;
- niepoprawnie zainstalowane bądź wadliwe sterowniki;
- niepoprawna instalacja urządzeń zewnętrznych lub awaria w jej trakcie;
- problemy z zasilaniem;
- przegrzanie się komponentów lub osiągnięcie limitu ich wydajności;
- usterka w obszarze pamięci, brak wystarczającej ilości pamięci lub brak jej ochrony w trakcie komunikacji między procesami;
- usterki systemu operacyjnego;
- wadliwe działanie urządzeń zewnętrznych;
- złośliwe oprogramowanie działające w obrębie jądra systemowego.
Sprawdź też: BSoD w Windows 11 będzie niebieski. Microsoft zmienił zdanie
Co robić, gdy ujrzymy niebieski ekran śmierci?
W przypadku, w którym podejrzewamy, że za pojawianie się Blue Screena opowiada hardware, możemy podjąć następujące kroki (oczywiście jeśli komputer uruchomi się ponownie w standardowym trybie):
- aktualizacja sterowników – błędy w trakcie instalacji lub w obrębie działania samego sterownika mogą prowadzić do kolizji systemu i urządzenia. Dlatego warto pobierać oprogramowanie sterujące z oficjalnych stron producentów naszego hardware’u;
- usunięcie peryferii zbędnych do poprawnego działania komputera – połączenie z wadliwym projektorem, interfejsem audio czy tabletem graficznym może skutkować błędami w obrębie systemu. Warto sprawdzić, czy pojawiają się one również wtedy, gdy dodatkowe urządzenia są odłączone;
- uruchomienie w trybie awaryjnym – metoda konieczna, jeśli BSoD nie pozwala włączyć komputera. Trzykrotne uruchomienie i wyłączenie zasilania uruchomi system w środowisku WinRE (Windows Recovery Environment), skąd przez opcję Rozwiązywanie problemów można uzyskać dostęp do trybu awaryjnego. Komputer uruchomi się wtedy z użyciem wyłącznie podstawowych sterowników, pozwalając na dokładniejszą diagnostykę z poziomu systemu.
Narzędzia diagnostyczne systemu Windows będą potrzebne wtedy, gdy wstępnie ustaliliśmy, że za BSoD nie odpowiadają usterki sprzętowe, a wina leży po stronie software’u. Działania, jakie możemy przedsięwziąć, to przede wszystkim:
- skanowanie komputera – złośliwe oprogramowanie zakłócające działanie procesów kernela (jądra systemu) może skutkować Blue Screenem. Regularne, pełne skanowanie plików (z użyciem Windows Defender lub zewnętrznego antywirusa) może uchronić je przed malwarem uruchamiającym tego typu błędy;
- przywracanie systemu – w zakładce panelu sterowania o nazwie „Odzyskiwanie” znajduje się funkcja „Otwórz przywracanie systemu”, która pozwala na uruchomienie systemu w trybie sprzed ostatniej instalacji oprogramowania czy aktualizacji;
- diagnostyka pamięci – w obrębie pamięci RAM lub przestrzeni na dysku twardym może dochodzić do błędów, których źródło znajdziemy poprzez Diagnostykę pamięci systemu Windows (w przypadku tego pierwszego) lub Automatyczną naprawę błędów systemu plików (jeśli mowa o dysku HDD). Obie opcje dostępne są w pasku wyszukiwania;
- przywrócenie ustawień fabrycznych/Rozpoczęcie od nowa (czysta instalacja) – w skrajnych przypadkach warto całkowicie zresetować dysk twardy komputera, przywracając go do ustawień fabrycznych lub przeprowadzając czystą instalację systemu. Pozwoli to na zlikwidowanie wszystkich potencjalnie niebezpiecznych plików, ale przedtem należy pamiętać o wykonaniu kopii zapasowych.
BSoD – czy zawsze oznacza awarię komputera?
Blue Screen of Death nie musi oznaczać natychmiastowej „śmierci” komputera. Niestety, działanie komunikatu o błędzie jest skonstruowane w taki sposób, by ponowne uruchomienie nie było możliwe zanim zlokalizuje się źródło usterki. Niezależnie od tego, czy system odkryje je samodzielnie, czy też z pomocą powyższych metod, warto skrupulatnie przeanalizować zawartość dysku, zwracając uwagę na ostatnio instalowane pliki – najlepiej zanim problem zacznie pojawiać się regularnie.
Najsłynniejszy BSoD w historii
Choć BSoD pojawia się dziś zdecydowanie rzadziej niż w pierwszych latach Windowsa, to kiedyś stanowił zmorę niezliczonej ilości użytkowników – w tym samego Billa Gatesa.
W ramach targów COMDEX 1998, na organizowanej przez Microsoft konferencji, założyciel firmy wraz z asystentem Chrisem Caposselą prezentowali działanie funkcji Plug and Play w wersji beta Windowsa 98. W momencie wpinania wtyku na projektorze pojawił się słynny niebieski ekran, na który publiczność zareagowała śmiechem i gromkimi brawami. Gates wybrnął z tej kłopotliwej sytuacji kwestią godną rozsądnego betatestera: „To pewnie dlatego jeszcze nie sprzedajemy dziewięćdziesiątki ósemki”.
BSoD z pewnością nie należy jeszcze do zapomnianej przeszłości, jednak współczesna skala problemu nie dorównuje tej sprzed dwudziestu lat. Popularny swego czasu error, choć zdążył zmusić wielu użytkowników do zmiany swojego sprzętu, dziś jest stosunkowo prosty w naprawie. Mimo to na wszelki wypadek przypominamy – róbmy kopie zapasowe najważniejszych danych.
