Wspomnień czar – konsola Atari 2600

Atari 2600 zdominowało rynek jako najlepiej sprzedająca się konsola drugiej generacji. Sprawdź, czy wiesz już wszystko o sprzęcie, który na zawsze odmienił branżę gier wideo, otwierając przed nią nowy świat i niemal doprowadzając ją do upadku.

Historia najpopularniejszej konsoli drugiej generacji

Atari 2600, pierwotnie znane pod nazwą Atari VCS, to jedna z pierwszych konsol umożliwiających uruchomienie więcej niż jednej gry. Do tej pory wszystkie automaty, nawet te przeznaczone do użytku domowego, były w stanie odpalić tylko jeden tytuł. Nowy sprzęt, nazywany przez polskich graczy atarynką, spopularyzował wśród użytkowników obsługę kartridży. Te nośniki zawierają kod z oprogramowaniem, którego odczytaniem zajmuje się ukryty w urządzeniu mikroprocesor.

Konsola Atari 2600 to kamień milowy przemysłu gamingowego. Do tej pory rozgrywka w każdej z gier toczyła się tylko na jednej mapie. Wraz z nowymi konsolami nadeszła technologia pozwalająca na wyświetlanie więcej niż jednego ekranu, co wiele lat później ustanowiło podwaliny dla najlepszych produkcji z otwartym światem. Do tego doszły też innowacje technologiczne – Atari udostępniło między innymi różne rodzaje kontrolerów, od tradycyjnych joysticków, po kierownice i pady. 

Debiut nowej konsoli drugiej generacji w 1977 nie przyniósł oczekiwanego przez jej twórców zysku, jednak z roku na roku zainteresowanie graczy rosło. Przełom przyniosła premiera Space Invaders w specjalnej wersji na Atari 2600 – konwersja hitu z automatów doprowadziła do czterokrotnego zwiększenia zysków ze sprzedaży innowacyjnego urządzenia. Kolejne tytuły wydawane na kartridżach przykuwały uwagę coraz większej liczby fanów, co złożyło się na osiągnięcie imponującego wyniku około 30 milionów sprzedanych konsol.

Produkcja atarynki została zakończona 1 stycznia 1992 roku. Zatem dosyć długo po kryzysie, który był ciosem nokautującym dla niej, kiedy to rynek zalała fala niskiej jakości gier i systemów do ich odtwarzania a rosnące oczekiwania fanów spotykały się z rozczarowaniem. W sklepach brakowało miejsca na nowe kartridże, lecz klientów było coraz mniej. Ogromną konkurencję dla producentów konsol stanowił przemysł komputerów osobistych, które wzbudziły znacznie większe zainteresowanie graczy, otwierając nowy rozdział w historii gamingu.

Specyfikacja Atari 2600

Choć technicznie atarynka nie różni się niczym szczególnym od konkurencyjnych konsol, już sam jej wygląd jest efektem mocno przemyślanej decyzji. Żeby nie odstraszyć nowych klientów, postanowiono, że Atari 2600 będzie przypominać inne modne w tym czasie urządzenia RTV, takie jak wieże stereo czy telewizory. Z tego powodu obudowa sprzętu została wyposażona w drewniany panel, a kartridże mają ten sam wymiar co kasety 8-ścieżkowe.

W zależności od regionu, w którym sprzedawano nowe wówczas Atari, można zauważyć niewielkie różnice w specyfikacji technicznej. Najczęściej spotykana wersja była wyposażona w:

• procesor: 8-bitowy MOS Technology 6507 1,19 MHz,
• procesor audio i wideo: TIA w rozdzielczości 160 × 102 i 128 kolorach, 2-kanałowy dźwięk mono,
• RAM: 128 bajtów wbudowane w układ RIOT,
• ROM, czyli moduł z grą: maksimum 4 kB,
• 2 gniazda DB9 do podłączania kontrolerów,
• 6 przełączników odpowiadających za zasilanie, tryb kolorów obrazu, poziom trudności, wybór opcji oraz reset,
• wyjścia: RF, sygnał wideo z dźwiękiem;

Nie licząc tego, co twórcy konsoli zaoferowali w standardzie, niektóre kartridże oprócz gier zawierały także dodatkowy RAM, co pozwalało na uruchamianie bardziej rozbudowanych tytułów i gwarantowało płynną pracę urządzenia. Atari 2600 fabrycznie było wyposażone w dwa joysticki, jednak gracze mogli skompletować także inne rodzaje kontrolerów, takie jak kierownice. Wymagający użytkownicy mieli też szansę na zwiększenie RAM-u przeznaczonego na moduł z grą do 32 kB za pomocą banków pamięci.

Najpopularniejsze gry na Atari 2600

Pierwszym kartridżem dołączanym do oryginalnych atarynek był Combat, później jego miejsce zastąpił najlepiej sprzedający się tytuł wydany na Atari 2600, czyli Pac-Man. Wersja na nowe konsole nie była jednak idealnym odwzorowaniem klasyka, co zauważyli fani, podając w wątpliwość rzetelność Atari. Firma narzucała duże tempo dla twórców gier, co wpłynęło na niską jakość ich produkcji. Twórcy E.T. the Extra-terrestrial mieli zaledwie pięć tygodni na ukończenie dzieła, co było niewystarczające.

Pac-Man i Space Invanders to dopiero początek listy najpopularniejszych pozycji na Atari 2600. W sumie na tę konsolę wyszło ok. 500 tytułów, nie licząc tych nieoficjalnych, które tworzyli hobbyści w domowych warunkach. Trzecia lokata wśród gamingowych hitów legendy drugiej generacji konsol, należy do Pitfall ze studia Activision. Gry Donkey Kong, Frogger i Asteroids sprzedały się w liczbie czterech milionów egzemplarzy każda, zajmując solidne miejsca w rankingu. 

Tych rozchwytywanych gier nie było jednak wiele. W 1983 roku zaledwie 10% tytułów odpowiadało za 75% zysków ze sprzedaży. Tylko dziewięć z nich rozeszło się w liczbie ponad miliona sztuk: E.T.,the Extra-Terrestrial, Missile Command, Demon Attack, Ms. Pac-Man, Night Driver, Berzerk, Warlords, Breakout i Centipede. Wśród mniej popularnych pozycji można znaleźć prawdziwe perełki, jak seria Swordquest, której przejście było związane z udziałem w konkursie z pulą nagród o wartości 150 tysięcy dolarów.

Emulatory Atari 2600 – czy to legalne? O czym trzeba pamiętać

Emulatory to oprogramowanie pozwalające na uruchamianie gier konsolowych na komputerach osobistych. Dopóki w procesie emulacji nie wykorzystuje się oryginalnego kodu źródłowego urządzenia, dopóty jest to całkowicie legalne. Innymi słowy, uruchamiając system Atari 2600 na PC, nie łamiesz prawa. Inaczej jednak wygląda sprawa emulacji samych gier, które w takim wypadku przyjmują formę gotowych do pobrania plików.

Przez wiele lat funkcjonowały rozmaite witryny internetowe oferujące darmowy download tak zwanych ROM-ów. Społeczność zdążyła przyjąć legalność takiego oprogramowania za pewnik, jednak faktycznie wszystkie gry są objęte regulacjami dotyczącymi praw autorskich. Zarówno rozpowszechnianie, jak i korzystanie z emulowanych gier bez zgody ich autorów jest zabronione prawem, a od tego zasadniczo nie ma żadnych odstępstw.

Prawa wynikające ze stworzenia danego dzieła wygasają dopiero po 70 latach od śmierci autora lub współautora żyjącego najdłużej. Jeżeli nie chcesz tak długo czekać, istnieje sposób na obejście tych zasad. Korzystanie z emulatorów jest całkowicie legalne, jeżeli posiadasz oryginalną konsolę oraz kartridż z grą. Do tego plik z emulowanym oprogramowaniem musisz utworzyć samodzielnie – pobranie go z internetu to piractwo. Warto pamiętać o tym, że każdy kraj ma własne regulacje dotyczące praw autorskich.

Konsola Atari 2600 nigdy nie została opatentowana, dając zielone światło producentom kiepskich podróbek. Na całym świecie kopiowane było nie tylko samo urządzenie, lecz także joysticki i kartridże, co ostatecznie doprowadziło do ograniczonego dostępu do oryginalnego produktu. W Polsce największą popularność zdobyły imitacje o nazwach Rambo oraz Video Game CA-160, które były tańsze i łatwiejsze do zdobycia.

Atari VCS – 2600 w odświeżonej formie?

VCS to nazwa robocza oryginalnego modelu 2600 powstałego w latach 70. XX wieku. Atari zdecydowało o wprowadzeniu zmiany dopiero przy okazji premiery kolejnej wersji konsoli. Przeszło czterdzieści lat później społeczność graczy otrzymała możliwość wsparcia wyjątkowej akcji mającej na celu wskrzeszenie projektu. Pomimo wielu przeszkód, legendarne urządzenie powróciło na rynek w 2021 roku – do tego w odnowionej i ulepszonej wersji.

Nowe Atari VCS stanowi połączenie oryginalnej konsoli z komputerem osobistym. Urządzenie jest wyposażone w katalog około 100 preinstalowanych klasyków, ale zapewnia też opcję połączenia z aplikacją, za pomocą której możliwe jest pobieranie współczesnych gier. Do tego dochodzi cała masa nowych funkcjonalności, takich jak bezprzewodowa obsługa, tryb PC czy dostęp do telewizyjnych usług streamingowych.

Atari 2600 to wyjątkowy produkt, który w swoim czasie wywołał prawdziwą rewolucję w branży. Jeżeli tęsknisz za czasami, gdy w domach graczy królowały konsole drugiej generacji, nie musisz być piratem, żeby znów poczuć się jak dawniej. Zdobędziesz ten wyjątkowy sprzęt w odświeżonej formie, a do tego wyposażony w wyjątkowo użyteczne funkcje, jeśli tylko tego zechcesz. Jeżeli jesteś sentymentalny, zawsze możesz poszukać oryginału z drugiej ręki.