0
Akira Kurosawa nazywany jest cesarzem japońskiego kina. Jego dzieła na dobre zapisały się w historii światowej kinematografii. W artykule omawiamy drogę artysty do kariery filmowej oraz najważniejsze dzieła z całego okresu jego twórczości.
Reżyser i scenarzysta Akira Kurosawa wymieniany jest jako jeden z legendarnych twórców w kinematografii. Jego działalność, obejmująca większość drugiej połowy XX wieku, zainspirowała pokolenia nowych twórców, a jego dzieła przykładały się do ewolucji przemysłu filmowego. Kim był mistrz narracji i jakie są jego najważniejsze dzieła?
Akira Kurosawa – młodość i pierwsze projekty
Akira Kurosawa urodził się 23 marca 1910 roku w Tokio. Ojciec artysty, Isamu Kurosawa, zaszczepił w nim miłość do kina, gdyż często włączał swoim dzieciom filmy. W szkole podstawowej Akira Kurosawa zaczął interesować się rysunkiem oraz sztuką walki kendo. W młodym wieku stracił dwóch braci, co mocno na niego wpłynęło.
Jako 25-latek Kurosawa został asystentem reżysera w studiu filmowym znanym dziś jako Toho. Tam najczęściej współpracował z Satsuo Yamamoto, który doradził mu, by nauczył się pisać scenariusze. Akira Kurosawa od tamtej pory tworzył scenariusze zarówno dla siebie, jak i innych reżyserów, w tym właśnie dla Yamamoto. Na początku lat 40. XX wieku Kurosawa postanowił wyreżyserować swój pierwszy film.
W 1942 roku pisarz Tomita Tsuneo wydał powieść o judo, a zachwycony nią Kurosawa postanowił stworzyć jej ekranizację. Saga o dżudo wyszła w 1943 roku, a debiut reżyserski Kurosawy spotkał się z uznaniem odbiorców. Niedługo po premierze ze względu na cenzurę skasowano kilkanaście minut filmu. Rok później ukazała się produkcja propagandowa reżysera – Najpiękniejsza. Na planie filmu Kurosawa poznał swoją przyszłą żonę, aktorkę Yōko Yaguchi.
Rok 1945 przyniósł drugą część Sagi o dżudo, która powstała mimo niechęci Kurosawy. Na produkcję naciskali przedstawiciele studia, a dziś obraz ten uważa się za jedno z najgorszych dzieł artysty. W tym samym roku zakończyły się prace do zakazanego przez kilka lat filmu Ci, którzy nadepnęli tygrysowi na ogon. W 1946 roku Kurosawa stworzył dzieło Nie żałuję swojej młodości, które powstało na podstawie prawdziwej historii Japończyka Hotsumiego Ozakiego, który został skazany na śmierć za zdradę w trakcie wojny.
Współczesne opowieści…
Jednym z pierwszych filmów powojennych Kurosawy była Cudowna niedziela. Opowiada o parze spędzającej szczęśliwą niedzielę w zniszczonym wojną Tokio. Rok później, w 1948 roku, premierę miał jeden z najważniejszych obrazów Kurosawy – Pijany anioł. Magazyn „Kinema Junpo” uznał ten film o chorym na gruźlicę gangsterze za najlepszą produkcję roku. W 1949 ukazały się kolejne dwa tytuły Kurosawy – Pojedynek w ciszy i Zbłąkany pies. Pierwszy z nich opowiada o lekarzu, który zaraził się od swojego pacjenta kiłą, a drugi jest jednym z pierwszych istotnych filmów detektywistycznych w Japonii i nie tylko. Przedstawia historię policjanta poszukującego złodzieja swojej broni, na tle odbudowującego się po wojnie kraju. Współscenarzystą Zbłąkanego psa był Ryūzō Kikushima, z którym Kurosawa pracował później wielokrotnie.
Lata 50. XX wieku Kurosawa rozpoczął kilkoma nowymi filmami – Skandalem (1950), Idiotą (1951) i Piętnem śmierci (1952). Skandal powstał na motywach autobiograficznych wątków reżysera i opowiada o malarzu i piosenkarce, którzy po spotkaniu zostali posądzeni o romans. Idiota to natomiast dzieło stworzone na podstawie powieści Fiodora Dostojewskiego o tym samym tytule. Film był tak długi, że wymagał skrócenia aż o połowę, co znacznie wpłynęło na jego finalny odbiór. Piętno śmierci o mężczyźnie cierpiącym na nowotwór okazało się natomiast ogromnym sukcesem i kolejnym filmem Kurosawy, który został uznany za dzieło roku przez magazyn „Kinema Junpo”.
W 1955 roku zadebiutował dramat Żyję w strachu, opowiadający o mężczyźnie obsesyjnie bojącym się skutków wydarzeń w Hiroszimie i Nagasaki. Następnie powstał film Na dnie na podstawie dramatu Maksima Gorkiego. Opowiada o mnichu Kahei, który pociesza ludzi w nędznej noclegowni. W 1963 roku pojawił się film Niebo i piekło na motywach powieści Evana Huntera Szewska pasja. Był to trzeci tytuł Kurosawy z rzędu, który pobił rekord kasowy reżysera. Produkcja opowiada o przedsiębiorcy mającym zapłacić ogromny okup za porwanego syna. Szybko okazuje się, że nie chodzi o jego syna, tylko dziecko jego szofera.
W 1970 roku zadebiutował Dodes’ka-den. W międzyczasie reżyser pracował przy produkcjach innych twórców. Napisał m.in. scenariusz do filmu Tora! Tora! Tora!. Dodes’ka-den był pierwszym kolorowym obrazem Kurosawy i opowiadał o życiu w biednej dzielnicy Tokio. Po kolejnych pięciu latach zadebiutował Dersu Uzała, czyli biografia Władimira Arsienjewa. Produkcja została nagrodzona Oscarem za najlepszy film nieanglojęzyczny.
Trzema ostatnimi dziełami artysty były Sny (1990), Sierpniowa rapsodia (1991) i Madadayo (1993). Sny, debiutujące w tym samym roku, w którym Kurosawa otrzymał Oscara za całokształt twórczości, są zbiorem kilku opowieści powstałych na motywach prawdziwych snów reżysera. W filmie wystąpił m.in. Martin Scorsese. Rok później pojawiła się natomiast Sierpniowa rapsodia, czyli ekranizacja powieści Kiyoko Muraty. W filmie wystąpił m.in. Richard Gere. Madadayo opowiada o nauczycielu, który wiele lat po zakończeniu kariery, nadal utrzymuje kontakt ze swoimi uczniami.
Mimo że Kurosawa planował kolejne filmy, ich realizację uniemożliwił wypadek, w wyniku którego reżyser musiał już zawsze poruszać się na wózku inwalidzkim.
… na przemian z historycznymi
Akira Kurosawa miał zdolność do tworzenia nie tylko współczesnych, ale także osadzonych w historii opowieści. To właśnie od jednego z filmów historycznych rozpoczęła się jego kariera międzynarodowa. Poniżej omawiamy historyczne produkcje reżysera.
Rashomon – Kurosawa wchodzi na ekrany całego świata
W 1950 roku ukazał się film Rashomon, który odniósł sukces w Stanach Zjednoczonych oraz w Europie, dając początek międzynarodowej karierze Kurosawy. Produkcja została nagrodzona Złotym Lwem na festiwalu w Wenecji i Oscarem dla najlepszego obcojęzycznego filmu zaprezentowanego amerykańskiej publiczności. Opowiada ona o napadzie na małżeństwo – samuraja i jego żonę, ale z kilku różnych perspektyw. W wyniku napadu mężczyzna został zabity, a kobieta zgwałcona. Z każdego punktu widzenia historia ta wygląda nieco inaczej. Współautorem scenariusza został Shinobu Hashimoto.
Siedmiu samurajów – początek samurajów
1954 rok przyniósł film Siedmiu samurajów. W tworzeniu scenariusza Kurosawie pomogli Shinobu Hashimoto i Hideo Oguni. To pierwszy tytuł Kurosawy o tematyce samurajskiej, z której artysta tak zasłynął w późniejszych latach. Film opowiada o biednej wiosce, której mieszkańcy w strachu przed napadającymi na nich regularnie bandytami, zatrudniają do ochrony roninów. Za pracę płacą im pożywieniem. W filmie wystąpili m.in. Takashi Shimura, Toshirô Mifune i Yoshio Inaba. Produkcja otrzymała Srebrnego Lwa na festiwalu w Wenecji.
Tron we krwi – szekspirowska historia
Trzy lata po Siedmiu samurajach Kurosawa stworzył film Tron we krwi. Z pewnością można go zaliczyć do ważniejszych adaptacji filmowych reżysera. Produkcja stanowi ekranizację Makbeta Williama Szekspira, opowiada o dowódcy wojskowym, który za namową żony dokonuje zabójstw, mających doprowadzić go do objęcia tytułowego tronu. Tak samo, jak w Siedmiu samurajach, współautorami scenariusza wraz z Kurosawą byli Shinobu Hashimoto i Hideo Oguni. W filmie pojawili się Toshirô Mifune, Isuzu Yamada czy Akira Kubo.
Odwiedź nasze social media! Jeśli lubisz zamieszczane przez nas materiały i chcesz być na bieżąco ze wszystkimi nowościami na scroll.morele.net – koniecznie zajrzyj na nasz facebookowy profil. Zapraszamy też na scrollowy instagram, gdzie bliżej zapoznasz się z naszą redakcją!
Ukryta forteca – pierwszy obraz panoramiczny
W 1958 roku odbyła się premiera pierwszego filmu Kurosawy z wykorzystaniem obrazu panoramicznego. Ukryta forteca wyróżnia się na tle innych filmów reżysera także humorem. To pierwszy tak pogodny komediodramat artysty. Opowiada o arystokratce wywodzącej się od samurajów, która jest zmuszona uciekać z pokonanych terenów, by dotrzeć do swoich sojuszników. Najpierw musi jednak przeciąć linię wroga, a towarzyszą jej w tym generał i dwaj wieśniacy. Produkcja odniosła spory sukces nie tylko w Japonii, ale też za granicą. Stanowiła ona inspirację dla pierwszego filmu z serii Gwiezdne wojny.
Zły śpi spokojnie – pierwszy film z własnego studia
Kolejnym ważnym dziełem Kurosawy jest film Zły śpi spokojnie. Powstał na początku lat 60. XX wieku, niedługo po tym, jak reżyser założył własne studio filmowe – Kurosawa Production Company. Produkcja opowiada o młodym mężczyźnie, który dołącza do firmy, gdzie został zamordowany jego ojciec. Stara się znaleźć osoby odpowiedzialne za jego śmierć. W trakcie produkcji filmu w Japonii miały miejsce protesty ANPO, dotyczące nowego traktatu bezpieczeństwa między Japonią a Stanami Zjednoczonymi. Spora część protestujących czuła, że nowe zasady sprawią, że zbyt duża część władzy trafi do polityków i największych korporacji, co łączy się z tematyką Zły śpi spokojnie.
Straż przyboczna i Sanjuro – Samuraj znikąd – skopiowana historia
Rok później odbyła się premiera Straży przybocznej. To kolejna produkcja Kurosawy, w której głównym bohaterem jest samuraj. Mężczyzna pojawia się w miejscu, gdzie dwa wrogie klany samurajów walczą ze sobą o władzę. Zauważając umiejętności głównego bohatera, chcą, by ten do nich dołączył. W 1964 roku włoski reżyser, Sergio Leone, stworzył film Za garść dolarów, który był remakiem produkcji Kurosawy. Przedstawiciele japońskiego twórcy wytoczyli Włochowi proces sądowy, w wyniku czego Leone musiał zapłacić odszkodowanie. Straż przyboczna okazała się sporym sukcesem, więc zdecydowano się na realizację sequela. Sanjuro – Samuraj znikąd zadebiutował w 1962 roku. W tej części główny bohater wspiera samurajów, którzy walczą z korupcją.
Rudobrody – lekarski autorytet
W 1965 roku powstał Rudobrody. Jego fabuła powstała po części na podstawie powieści Skrzywdzeni i poniżeni Dostojewskiego, a po części na motywach opowiadań Shūgorō Yamamoto. Opowiada o młodym lekarzu, który zostaje skierowany do pracy w szpitalu dla ubogich. Jego szefem jest tytułowy bohater – Rudobrody. Z czasem staje się on autorytetem młodzieńca. „Kinema Junpo” uznał tę produkcję za najlepszy film roku. Był to trzeci i ostatni film Kurosawy z tym wyróżnieniem.
Sobowtór – dzieje legendarnego wodza
W 1980 roku zadebiutował nagrodzony Złotą Palmą Sobowtór. Film skupia się na potężnym, japońskim władcy, który zostaje ranny i wie, że śmierć jest coraz bliżej. Nie chce, by świat dowiedział się o jego odejściu, dlatego musi znaleźć swojego sobowtóra. W roli głównego bohatera wystąpił Tatsuya Nakadai, a produkcja stała się ogromnym hitem w Japonii i poza nią. Produkcja zdobyła dwie nagrody BAFTA. W pisaniu scenariusza Kurosawie pomagał Masato Ide.
Ran – kolejna adaptacja Szekspira
W 1985 roku Kurosawa stworzył film na motywach Króla Leara Williama Szekspira. W roli głównego bohatera pojawił się ten sam aktor, który zagrał w Sobowtórze. Dramat kostiumowy Ran opowiada o arystokracie, który postanawia przekazać swoje trzy zamki trzem synom. Najważniejszy daje najstarszemu potomkowi i mówi, że młodsi mają go wspierać. Pomysł nie podoba się jednemu z braci i ten zostaje wygnany. Film otrzymał Oscara za najlepsze kostiumy, a także nagrodę BAFTA dla najlepszego filmu nieanglojęzycznego.
Życie prywatne Akiry Kurosawy
Akira Kurosawa wywodził się z rodziny, która była potomkami samurajów. Pochodzenie było ważnym aspektem wychowania młodego reżysera. Od wczesnych lat interesował się sztuką, a przede wszystkim malarstwem. Podczas wojny uznano go za niezdolnego do służby wojskowej, a czas ten poświęcił na rozwijanie się w kinematografii. Życie prywatne Kurosawy było dość burzliwe. Na początku lat 70. XX wieku podjął próbę samobójczą. W połowie lat 80. umarła jego żona, z którą miał dwójkę dzieci. Po tym, jak w wyniku wypadku trafił na wózek inwalidzki, jego zdrowie zaczęło podupadać. Artysta zmarł 6 września 1998 roku w Tokio na udar mózgu.
Akira Kurosawa to jeden z najwybitniejszych twórców filmowych w historii kina. Jego produkcje miały, i wciąż mają, realny wpływ na kształtowanie się światowej kinematografii. Koniecznie daj znać w komentarzu, który film reżysera jest Twoim ulubionym.
Sprawdź też:
- Francis Ford Coppola – ojciec chrzestny hollywoodzkiej rodziny
- Najlepsze horrory na świecie. TOP 10 najstraszniejszych filmów
- Wes Anderson – styl rozpoznawalny na pierwszy rzut oka
Źródło obrazu głównego: tcm.com
